Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AHMET ÖZALP
Danışman: İHSAN ÇAPCIOĞLU
Özet:Tarihsel dönemlerin başlangıcından itibaren din olgusu tarafındanetkilenmemiş toplumsal bir yapı bulunmamaktadır. Bununla birlikte, bireydoğumuyla bir grubun içerisinde var olur. Grup, bireyi sosyalleşme süreci vekültürlenme vasıtası ile şekillendirir. Ancak; birey, grup içinde bu sosyalleşme vebiçimlendirme sürecinde pasif bir nokta da değildir. Onun bakış açısının hem grubuetkilediği gibi hem de grubun inanç, düşünce ve davranışları bireyin hal vehareketleri üzerinde etkili olur. Din ve inanç bu sosyal psikolojik ortam da grubuntüm yapısı üzerinde dolaylı ya da doğrudan işlevlere sahiptir. Bireyin gruba ait olmave kendi yaşamını anlamlandırma ihtiyacı, her yönünü kuşattığı için, birey diniinançlara yönelir ve kendi benlik yapısını da grubun dini inançlarına ve tutumlarınagöre şekillendirir. Sosyal ortamda yaşamak zorunda olan insanlar; inanışları,yaşayışları nedeniyle bir dine inanmamaları veya dinden etkilenmemeleri oldukçazordur. Özellikle, bireyin grupla olan ilişkileri düşünüldüğünde, onun herhangi birdine inanmasa dahi grup ile olan bağından dolayı, grupta kendini dini sosyal birbenlik geliştirmeye zorlar. Sosyal benliği, din ile olumlu ilişkiler geliştirirken, içselbenliği ise onun dine bakış açısında sahne arkası tutumlarını yansıtır. Tezimizde detemel amaç, bireyin ve grubun karşılıklı iletişimsel ve etkileşimsel yönü ve bunlarındin olgusu ile karşılaştırılması üzerine eğilmektirdir. Ülkemiz literatüründe ayrı birdisiplin olarak çalışılmamış ve Din Psikolojisi ya da Din Sosyolojisi arasında372varlığını sürdüren Sosyal Psikolojik Din Psikolojisi’nin bu konu ile olan ilişkisi tezintemel inceleme noktası olacaktır. Bütün bunlar yapılırken, yurt içi ve yurt dışındanSosyal Psikoloji ve Din ilişkisini incelemiş ya da temel çalışma konularında sosyalpsikolojik yöntemi kullanmış olan 15 bilim insanı ile yarı yapılandırılmış mülakatformu ile görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler, tezimizi bilimsel açıdan güçlendirmişolup tezimizin güvenirliğini ve geçerliliğini artırmıştır. Bilim insanlarının; SosyalPsikolojik Din Psikolojisi alanındaki farkındalık düzeyleri, alanın bağımsız birdisiplin olması hakkındaki düşünceleri, Din Psikolojisi ile Sosyal Psikolojiaraştırmalarının çatışma durumları, Sosyal Psikoloji’nin yöntembilimleri ile dinalanının çalışılması, dini grubun bireye üzerindeki etkileri, dini bilişsel teorilerdenolan anlam arayışının dine inanma üzerinde etki düzeyi ve dinin doğrudan bir kişiliktipi oluşturup oluşturmadığı konusu üzerinde görüşleri alınmıştır. Tezimiz, hemteorik açıdan dinin, grubun ve bireyin karşılıklı ilişkilerinde; tutum, inanç vedavranışların dini inanç üzerindeki etkileri incelenmiş hem de bilim insanlarının bukonular üzerindeki düşünceleri ile nitel bir çalışma oluşturulmaya çalışılmıştır.Tezimizin temel konusu, ülkemizde Din Psikolojisi’nden henüz bağımsızlığınıalmamış olarak bulunan Sosyal Psikolojik Din Psikolojisi’nin varlığı, yöntemleri,çalışma konuları ve bu disiplinin yöntemini kullanarak sembolik bakış açısı ile dinin,birey ve grup ilişkileri üzerindeki etkisi üzerinedir. Bu çalışmada ayrıca, TürkPsikoloji ve İlahiyat literatürüne katkı sağlamak ve bu sayede bilinmeyene bir ışıktutmak amaçlanmıştır.AbstractSince the very beginning of the time, there has not been a single socialinstitution that is not affected by the religion. Likewise, upon the birth a person joinsa group. Group shapes the individual by socailizing process and enculturation. Still,individual is not a passvive point within the group. Individual's point of view affectsthe group and groups ideas, likewise, beliefs and behaviours affects individualsbehaviours. Religion and faith have direct or indirect effetcs on this socialpsychologicalsetting over the whole dynamics of the group. Since the individual iscovered by explanation of life and desire to be in a group, individual is affected bythe phenomenon of the religion, thus shapes the sense of self according to groupsreligious beliefs and attitudes. Its very hard for people living in a socail group to notto believe in a religion or not to be affected by it. When the dynamics between theindividual and the group is considered, even though he/she doesn't believe in areligion, the bond between the group and individual pushes he/she to create areligious social identity-ego. While the social self creates a better bond with thereligion, inner self displays what is in deep down. Our thesis' objective ishightlighting this problem exactly: transactional and communicational ways betweenthe group and individual and comparing them with the concept of religion. TheSocial Psychology of Religion, which is not studied as a different area and living between the Psychology of Religion and Sociology of Religion, will be the mainresearch point of the thesis. While doing all these studies, 15 academic person hasbeen included to semi-structured interviews, who contributed to this area or usedsocial psychologial way in their main study areas. These interviews impower ourthesis and increase the creditableness and currentness. These points are studied withthose academic persons: their level of awareness of The Social Psychology ofReligion; thoughts abouts field as an independent discipline; conflict between theresearches of religion psychology and socail psychology; methodology of socialpsychology on field of religion; effects of the religious group on the individual;effect level of meaning seeking on believing the religion, if religion creates apersonality types. With our thesis both the affects of the religion upon the mutualbehaviours of group and the individuals on the theoratical levels and its been tried tocreate a qualitative work about the thoughts of the academic people on the subject.Our thesis is on the existance, methods, study subjects and importance on theresearch the behaviours of groups and individuals of The Social Psychology ofReligion, which is still seen under The Psychology of Religion. This study aims tocontribute to the literature of Turkish Psychology and Teology and enlighthen theunknown.