Fethinden Sâmânîler Dönemi sonuna kadar Nişabur

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2010

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: İSMAİL PIRLANTA

Danışman: NAHİDE BOZKURT

Özet:

Nişabur Müslümanlar tarafından fethedilmesinden itibaren Horasan bölgesinin en önemli şehirleri arasında yer almıştır. Onun önemi Abbâsî Devleti’nin merkezi otoritesinin zayıflamasının ardından Horasan’da, görünüşte Abbasîler adına faaliyet gösteren aslında bağımsız bir devlet gibi hareket eden Tâhirîler, Saffârîler ve Sâmânîler dönemlerinde daha da artmıştır. Horasan’da birçok yerleşim merkezi varken bu devirlerde Nişabur’un belirgin bir hale gelmesi dikkat çekici bir durumdur. Bu tercihte, bölgenin jeopolitik ve coğrafi konumunun müsait olmasının etkisinin yanında savunulmasının kolay olması ve lojistik desteğinin çabuk sağlanması gibi nedenler de etkili olmuştur. Bir anlamda Nişabur, Tâhirîler döneminden itibaren merkezi otoriteden bağımsız hareket etmek isteyen hânedânların seçmiş oldukları Horasan coğrafyasının siyasi ve idari baş şehri konumuna gelmiştir. Artık burası, kendine ait bütçesi, savunmasını sağlayan ordusu, Bağdat’taki devlet kurumlarının küçük bir benzeri durumunda olan kurumları, ihtişam itibari ile Abbâsî halifelerinin saraylarını aratmayan valilik konakları ile tipik bir devlet merkezidir. İslam tarihinin şekillenmesinde yüklendiği misyon itibari ile çok önemli bir fonksiyon icrâ etmiş olan Nişabur’un, fethedilmesinden Sâmânîler dönemi sonuna kadarki yaklaşık üç yüz altmış yıllık tarihini konu edindiğimiz doktora tez çalışmamız Nişabur bölgesini bütün yönleriyle gözler önüne sermenin yanında Horasan coğrafyasında faaliyet göstermiş olan üç önemli hânedânın tarihinin aydınlatılmasında da önemli katkılar sunmayı amaçlamaktadır.