Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BUKET AYGÜN ÖZDEMİR
Danışman: YASEMİN KEPENEKCİ
Özet:Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda belirtildiği üzere hak ve sorumluluklarını bilen, kullanan ve geliştiren etkin yurttaşlar yetiştirilmek hedeflenmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı'nın genel hedefleri ve Sosyal Bilgiler dersinin özel amaçları incelendiğinde insan haklarına ilişkin bilincin oluşturulmasında en uygun derslerden birinin, ders içeriği açısından Sosyal Bilgiler olduğu görülmektedir. Okul ortamı günlük hayatın bir ön denemesi niteliğindedir. Bu amaçla kullanılan ders materyalleri de dersin kazanımlarına uygun, öğrencileri hayata hazırlar şekilde içeriğe sahip olmalıdır. Ders kitapları da en çok kullanılan ders materyallerindendir. Çalışmanın amacı kapsamında, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından okullarda kullanılmak üzere hazırlanan ve okullara dağıtılan İlköğretim 4, 5, 6 ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler ders kitapları, insan hakları ve ilişkili kavramlar çerçevesinde belirlenen altı kategori (hak, özgürlük, demokrasi, adalet, hoşgörü, barış) bağlamında incelenmiştir. Bu çalışma nitel bir araştırmadır ve kitaplar içerik analizi yöntemine tabi tutulmuştur. Araştırma evreninin tamamına ulaşıldığı için örneklem kullanılmamıştır. Söz konusu dört kitap cümle bağlamında incelenmiş ve her bir cümlede belirlenen altı kategorinin var olup olmadığı açık ve örtük anlam olarak analiz edilmiştir. Belirlenen dört kitaba yapılan analiz sonucunda ulaşılan bulgular tablo ile desteklenmiş ve her kategoriden örnekler, sırasıyla öğrenme alanlarına göre gruplandırılarak anlatılmıştır. Bulguların ardından yorumlar verilmiştir. Elde edilen veriler ışığında Sosyal Bilgiler ders kitaplarında insan hakları ve ilişkili kavramların var olduğu görülmüştür. Hak ve özgürlük kavramları haricindeki demokrasi, adalet, hoşgörü ve barış kavramlarına yeterince konu içeriklerinde yer verilmediği tespit edilmiştir. Demokrasi, adalet, hoşgörü ve barış kategorilerinin yer almadığı bazı öğrenme alanları mevcuttur. Kitaplarda adalet ve özellikle hoşgörü kavramına çok az yer verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu bulgular çerçevesinde çeşitli öneriler sunulmuştur. As stated in the Constitution of the Republic of Turkey, it is aimed to raise citizens who know about, employ, and improve their rights and responsibilities. Considering the general objectives of the Ministry of Education, Social Studies course may be regarded as one of the most suitable platforms to develop an awareness of human rights based on the specific goals intended with the course. School environment holds the necessary characteristics to function as a preliminary to daily life. Correspondingly, the course materials should be suitable to serve the learning outcomes and be competent to provide the content necessary to prepare the students for life. In this regard, the textbooks are significant as one of the common tools in education. In the scope of the present study, elementary school 4th, 5th, 6th, and 7th-grade level Social Studies textbooks are evaluated within six categories regarding human rights and related concepts (i.e. rights, freedom, democracy, justice, tolerance, peace). Presenting a qualitative investigation, the study comprises the content analyses of the subject textbooks that encapsulate the entire domain, and thus samples are not utilized. The relevant four textbooks are examined in terms of the sentences within and the implicit and explicit meaning of each is analyzed to assess the presence of the aforementioned six categories. The examples related with each category are grouped and examined according to the study chapters and the findings of the analyses are supported with tables. Then, the discussions and remarks are presented. The resulting data indicate that human rights and related concepts are reflected in Social Studies textbooks. However, emphasis on the concepts except for rights and freedom (i.e. democracy, justice, tolerance, and peace) is not deemed sufficient in the course topics and contents. Some of the study chapters lack incorporation of democracy, justice, tolerance, and peace categories completely. Moreover, it is concluded that justice and especially tolerance concepts are seldom discussed. Based on these findings, various suggestions are presented.