Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: İLHAN SUBAŞI
Danışman: DİLEK BAŞALMA
Özet:Bu araştırma, 2016 ve 2017 yıllarında Ankara - Yenimahalle, Ankara - İkizce ve Bolu ekolojik koşullarında 15 adet saf hat ve 5 adet standart (Dinçer, Remzibey-05, Balcı, Linas ve Olas) aspir çeşidi ile Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Denemede genotiplerin bitkisel ve kalite özelliklerinin genotip x çevre etkisi araştırılmıştır. Yıl faktörü istatistiksel anlamda önemli çıktığından farklı yıllardaki aynı lokasyonlar ayrı çevre olarak değerlendirilerek genotipler 6 farklı çevrede incelenmiştir. İncelenen özelliklerin en yüksek ve en düşük ortalama değerleri, çıkış süresinde 33.78-28.94 gün, çiçeklenme süresinde 108.56-102.33 gün, bitki boyunda 111.3-87.13 cm, yan dal sayısında 7.29-5.49 adet, bitkide tabla sayısında 11.52-8.99 adet, ana tabla çapında 23.88-18.26 mm, ana tabladaki tohum sayısında 24.98-15.14 adet, bin tohum ağırlığında 41.18-29.43 g, fizyolojik olgunlaşma süresinde 141.78-137.11 gün, hasat indeksinde % 17.64-7.8, yağ oranında % 38.87-26.84, protein oranında % 14.53-11.9, dekara tohum veriminde 134.49-57.32 kg ve yağ veriminde 42.32-19.01 kg/da olarak tespit edilmiştir. Yağ asitleri bileşimleri incelenmiş, oleik ve linoleik asitte en yüksek ve en düşük çevre ortalamaları arasında sırasıyla % 7.06 ve % 2.84 oranında fark görülmüştür. Test edilen hatların stabiliteleri ve performansları dikkate alındığında en uygun 8, 155 ve 75 No.lu genotipler ile İkizce-2017 (Ç4), Bolu-2016 (Ç1) ve İkizce-2016 (Ç3) çevreleri olmuştur. Bu çalışmanın sonucunda 8, 155 ve 75 No.lu genotiplerin çeşit olarak tescil edilebilecek nitelikte olduğu ve çalışmanın yapıldığı lokasyonlara benzer bölgelerde bu genotiplerin önerilebileceği tespit edilmiştir. This research was carried out in 2016 and 2017 in Ankara-Yenimahalle, Ankara-Ikizce and Bolu ecological conditions with 15 pure lines and 5 standarts (Dinçer, Remzibey-05, Balcı, Linas ve Olas) safflower cultivars. Lines and cultivars was laid out randomized complete block design with three replications. In the experiment, genotype x environmental effects in plant characteristics and quality characteristics of genotypes were investigated. Since the year factor is statistically significant, the same locations were evaluated as different environments for both years, thus genotypes were examined in 6 different environments. The highest and lowest mean values of the examined properties in genotypes were detected; 33.78-28.94 days in days to emergence, 108.56-102.33 days in days to flowering, 111.3-87.13 cm in plant height, 7.29-5.49 in side branch number per plant, 11.52-8.99 in pod number of plants, 23.88-18.26 mm in diameter of mean pod, 24.98-15.14 in the number of seeds per main pod, 41.18-29.43 g in thousand seed weight, 141.78-137.11 days in the physiological maturation period, 17.64-7.8 % in the harvest index, 38.87-26.84 % in the oil ratio, 14.53-11.9 % in the protein ratio, 134.49-57.32 kg/da in seed yield and 42.32-19.01 kg/da in oil yield. As the fatty acid compounds examined, the differences of highest and lowest environmental averages in oleic and linoleic acid were observed as 7.06 % and 2.84 %, respectively. As considering the stability and performance of genotypes, the most suitable genotypes and environments were determined as genotypes 155, 8, 75, and as enviroments Ikizce-2017 (Ç4), Bolu-2016 (Ç1) and İkizce-2016 (Ç3), respectively. Results of this study indicate that, genotypes 8, 155 and 75 can be registered as varieties and recommended for growing in aforementioned regions.