Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NURSENA ERSOY
Danışman: Hülya Yardımcı
Özet:
Bu çalışma;
10-14 yaş adölesanların yeme tutumları ve beslenme alışkanlıklarını
değerlendirmek amacı ile yapılmıştır. Araştırma Ankara Şehir Hastanesi’ne
başvuran 10-14 yaş arasında olan 314 adölesan ile yürütülmüştür. Araştırma
verileri anket formu ile yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak toplanmış,
antropometrik ölçümleri araştırmacı tarafından alınmış ve biyokimyasal parametreleri hasta dosyalarından izinleri
doğrultusunda elde edilmiştir. Anket formunda sosyodemografik bilgiler,
beslenme alışkanlıkları, Çocuklar
için Üç Faktörlü Yeme Anketi (Child Three-Factor Eating Questionnaire; CTFEQ), Çocukluk Dönemi Kronotip Anketi, besin tüketim sıklığı anketi, 24 saatlik geriye dönük
hatırlatma yöntemi ile besin tüketim kaydı yer almaktadır. Adölesanların ortanca
yaşı 11 yıl
(10,0-14,0), online eğitime katıldıkları ortanca gün sayısı 5 gün/hafta’dır
(0-5 gün/hafta) ve %55,7’si 2826-4325
TL hane
gelirine sahiptir. Adölesanlar Çocukluk Dönemi Kronotip Anketi’ne göre sabahçıl, ara ve
akşamcıl olarak sınıflandırılmıştır. Adölesanların %51,9’u ara tiptir ve kronotipler
arasında antropometrik ölçümler açısından anlamlı farklılık yoktur (p>0,05).
Akşamcıl tiplerin iki ana öğün tüketme oranı (%60,8) diğer kronotiplere göre
anlamlı düzeyde yüksektir ve sabahçıl tiplerin sabah öğün saati (10:00
(07:30-13:30) diğer tiplere göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde erken
saatlerdir (p<0,05). Kronotipler arasında günlük enerji, makro, mikro besin
ögesi alımları ve besin grupları tüketim miktarları arasında istatistiksel
olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (p>0,05). Bazı besin alımları
incelendiğinde; akşamcıl tiplerin ara tiplere göre günlük şekerli içecek
(kkal/gün) alımlarının daha yüksek; sabahçıl tiplerin ise cips tüketimlerinin
(kkal/gün) daha yüksek olduğu saptanmıştır (p<0,05). Yeme tutumları ve
biyokimyasal parametreler açısından kronotipler arasında istatistiksel olarak
anlamlı farklılık saptanmamıştır (p>0,05). Bunun yanı sıra adölesanlar yeme
tutumu toplam puanı ortanca değerine göre CTFEQ<33 ve CTFEQ≥33 olmak üzere
incelenmiştir. CTFEQ≥33 olan adölesanlarda fazla kilolu-obez (%62,6) oranı,
normal üst orta kol çevresi (%46,0) oranı daha yüksek iken; CTFEQ<33 olanlarda
ise abdominal obezite oranı (%80,8) istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksektir
(p<0,05). CTFEQ≥33 olan adölesanların %77,3’ü, CTFEQ<33 olan
adölesanların ise %57,9’u iştahının iyi olduğunu ifade etmiştir (p<0,05).
CTFEQ gruplarına göre adölesanların günlük enerji, mikro ve makro besin ögeleri
alımları arasında niasin dışında istatistiksel olarak anlamlı farklılık
saptanmamıştır. CTFEQ≥33 olan adölesanların günlük ekmek ve tahıl grubu tüketim
porsiyonu 4,5 (0,6-15,0), CTFEQ<33 4,1’dir (1,5-17,8) (p<0,05). Programlı
gün ve ortalama uyku süresisi, CTFEQ<33 olan adölesanlarda istatistiksel
olarak anlamlı düzeyde yüksektir (p<0,05). Ayrıca adölesanların yeme tutumu, beslenme
alışkanlıkları, uyku süreleri ve kronotip arasında istatistiksel olarak anlamlı
çeşitli ilişkiler saptanmıştır. Sonuç olarak adölesanların yeme tutumları ve
beslenme alışkanlıkları kronotipe göre değişiklik göstermektedir; yeme
tutumları da beslenme alışkanlıklarında farklılığa neden olabilir.
Anahtar Kelimeler: Adölesan, Beslenme, Kronotip, Yeme
Tutumu