TÜRKİYE’DE ÇEVRESEL GÜVENLİK BAĞLAMINDA SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ POLİTİKALARI


Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2006

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Örgen UĞURLU

Danışman: NESRİN ALGAN

Özet:

Gelişmenin sürükleyici öğesi olan enerji, günümüzde giderek politika ile özdeşleşmektedir. Enerji politikalarının oluşturulması ve uygulanması sırasında sürdürülebilir olmaları ve sürdürülebilirliğin bir öğesi olan enerji güvenliğini sağlamaları da önemlidir. Ancak, enerji güvenliği kavramı, çevresel güvenliği içerecek şekilde genişletilmediği sürece enerji politikaları sürdürülebilirliği sağlamaktan uzak olacaklardır. Bu sorunsalın giderimi, her iki olgunun tek tek değil, bütünleşik olarak ele alınmalarıyla sağlanabilir. Enerji politikalarının sürdürülebilirliğine ve enerji güvenliğine ilişkin varolan algılama, enerji arzının sürdürülebilirliği ve arzın güvenliği biçimindedir. Türkiye, arzın karşılanmasını fosil yakıtlar gibi yenilenemeyen ya da yenilenmesi uzun süreler gerektiren kaynaklara öncelik vererek gerçekleştirmektedir. Bu tutumla, gelecek on yıllar içinde büyük enerji krizleri, buna bağlı ekonomik krizler ve çevresel yıkımlar beklenmelidir.Bu yıkımı önleyebilmek için, ülkenin enerji güvenliği kavramını çevresel güvenliği içerecek şekilde geliştirmesi ve politikalarını bu yeni kavram çerçevesinde oluşturması gerekmektedir. Yenilenemeyen kaynaklara yapılan yatırımların ve hazırlanan projelerin neden olacağı zorunlu göç, yok olan tarihsel ve kültürel doku, değişen ekosistemin halk sağlığına, flora ve faunaya etkileri gibi sosyal ve çevresel sonuçları çevresel güvenlik sorunudur ve ayrıca bir insan hakkı olarak çevre hakkı ihlali anlamına gelir. Bu çalışmada, Türkiye'nin enerji politikaları ve onu etkileyen öğeler tartışılırken içinde Türkiye'nin de yer aldığı uluslararası projeler irdelenmiştir. Bunlardan Türkiye'nin hem enerji gereksinimini ve uluslararası ilişkilerini etkileyen, hem de çevresel tehditler içeren Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Projesi'nin, bölgesel ve küresel güç tartışmalarının ve arayışlarının bir yansıması olarak petropolitika aracı olup olmadığı sorusuna yanıt aranmıştır. Türkiye'nin çevre ve enerji politikalarında sürdürülebilirlik sorunu oluşturacak bir diğer olgu, ülkenin taraf olduğu ve olmayı planladığı yasal düzenlemelerin getireceği yükümlülüklerdir. Bu yükümlülüklerden biri olan Kyoto Protokolü'nün imzalamasının, enerji politikaları bağlamında yaratabileceği sorunlar incelenmiştir.