Türkiye'de mülki idare: Tarihsel gelişimi ve işlevsel dönüşümü


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2014

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: AHMET APAN

Danışman: KORAY KARASU

Özet:

Mülki idare, Fransa’dan örnek alınan ve günümüzdeki biçimini 1864 yılındanbu yana devam ettiren idari alan örgütlenmesi biçimidir. Üniter devletlere özgü olanmülki idarede merkez dışında kalan ülke toprakları il kademesi esas alınarakbölünmektedir. Bu bölünmede illerin yönetimi “vali” unvanlı, merkezden atanan vemerkezi temsil etmekle birlikte ona karşı sorumlu olan üst düzey bir yöneticitarafından sağlanmaktadır. Mülki idarenin temel ilkeleri yetki genişliği ve idarivesayettir.Yeni Sağ politikaların etkisiyle 2002 sonrasında gerçekleşen Türk kamuyönetimi reformu, yerelleşmeye yönelik kanunlarla birlikte mülki idarede işlevseldönüşümler meydana getirmiştir. Bu süreçte mülki idarenin yerel yönetimlerleilişkileri yeniden tanımlanmış, AB’ye uyum sürecinde çıkarılan mevzuat mülkiidareyi doğrudan ve/veya dolaylı olarak etkilemiştir. Bölgesel yönetim kurulmasıyolundaki baskı ve telkinler sonucunda önce kalkınma ajansları, sonra da BütünşehirModeli devreye sokulmuştur. Mülki idare eski görevlerinden önemli bir kısmınıkaybederken, devletin değişen rolü gereği yeni üstlendiği görevleri yerine getirmekiçin kolaylaştırıcı olarak kullanılmaya başlanmıştır.AbstractThe civil administration (mülki idare) in Turkey, taken from France as amodel, is a pattern of territorial organisation remanining the current form since 1864.In the civil administration which is special to unitary states, the territory out ofcapital is divided into provinces. Within this division, the administration of provincesis executed by a high level administrator titled “governor=vali”, who is appointed byand representing the central government as well as accounting for it. Thefundemantal principles of the civil administration are deconcentration andadministrative tutelage.Under the influence of the New Right Policies, Turkish public sector reformshave caused some functional transformation in the civil administration in conjunctionwith the new local government acts after 2002. Since then, the relationship betweenthe civil administration and the local government has been redefined and the newlegislation which put into effect during the harmonisation process to the EU acqui,has directly or indirectly impacted the civil administration. Firstly, someorganizations like the development agencies and latterly the Metropolitan City(Bütünşehir) Model were formed up under the pressure and inspiration to establishsome regions as parts of this impact. Due to the transformation of state’s natureitself, the civil administration has been utilized as a facilitator of new services in thelocal area while abandoning some of its previous duties.