Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: OKTAY PARLAK
Danışman: GÜROL SEYİTOĞLU
Özet:Çankırı havzasının batı ve kuzeybatı kenarını sınırlandıran Neo-Tetis kenet zonu, Kuzey Anadolu Fayı ile Kırıkkale-Erbaa Fayı arasındaki KB-GD yönlü sıkıŞma nedeniyle, geç Pliyosen’de bir tektonik kama olarak hareketlenmiŞtir. Bu çalıŞmada, yakın zamanda tanımlanan ve “Eldivan-Elmadağ KıstırılmıŞ Tektonik Kaması” adı verilen neotektonik yapının Çankırı kuzeyindeki özellikleri ve Kuzey Anadolu Fayı ile iliŞkisi araŞtırılmıŞtır. Ankara-Çankırı arasında KKD-GGB doğrultulu olan bu yapı, Çankırı kuzeyinde doğrultu değiŞtirerek KD-GB ve daha doğuda DKD-BGB yönelimi kazanarak, Kuzey Anadolu Fayı’na paralel hale gelmektedir. Çankırı kuzeyinde tektonik kamanın batı kenarını bir normal fay olan Korgun Fayı sınırlandırmakta, Kuzey Anadolu Fayı’na yaklaŞtığında ise Devrez Fayı, tektonik kamanın BKB kenarını oluŞturmaktadır. Doğu kenarı ise bindirme fayları ile sınırlandırılmıŞtır. Tektonik kamayı oluŞturan normal ve bindirme faylarının eŞ zamanlı hareket ettiğini gösteren veriler elde edilmiŞtir. Geç Pliyosen-erken Pleyistosen yaŞlı Değim formasyonunun çökelimi, Yapraklı batısında bindirme fayları, Korgun GD’sunda ise normal faylar tarafından denetlenmiŞtir. Tektonik kama ile Kuzey Anadolu Fayı arasında Ilgaz ve Tosya havzaları yer almaktadır. Bu çalıŞmada elde edilen veriler, havzalardaki geç Miyosen ve Pliyosen yaŞlı Alt ve Üst Pontus formasyonlarının normal faylanma kontrolünde depolandığını, yani bölgede en azından Tortoniyen-erken Pliyosen aralığında geniŞlemeli tektonik rejimin etkin olduğunu göstermektedir. Üst Pontus formasyonu çökeliminin sonlarına doğru bu geniŞlemeli tektonik rejim etkisini yitirmiŞ, olasılıkla geç Pliyosen’de Kuzey Anadolu Fayı oluŞmuŞtur. Geç Pliyosen sonrasında, bölgedeki KB-GD yönlü sıkıŞma nedeniyle Neojen çökelleri bindirme, ters fay ve kıvrımlarla deformasyona uğramıŞlardır. Yine aynı sıkıŞma nedeniyle Çankırı havzasının B ve KB kenarında Eldivan-Elmadağ KıstırılmıŞ Tektonik Kaması oluŞmuŞ ve Çankırı havzasının çökellerini deforme etmiŞtir.AbstractThe Neo-Tethyan Suture Zone bordering the western and northwestern margins of Çankırı basin has been activated in late Pliocene as a tectonic wedge due to the NW-SE compression occurred between North Anatolian Fault Zone and Kırıkkale-Erbaa Fault. In this study, the properties of neotectonic structure in the North of Çankırı, which was recently defined and called as “Eldivan-Elmadağ Pinched Crustal Wedge” (EPCW) and its relationship with North Anatolian Fault Zone were searched. This structure having NNE-SSW trend between Ankara-Çankırı, changes its trend in the north of Çankırı through NE-SW direction and then in the east it gains ENE-WSW trend and becomes parallel to North Anatolian Fault Zone. In the north of Çankırı, Korgun Fault which is a normal fault, is bordering the western margin of the tectonic wedge and as being coming closer to North Anatolian Fault, Devrez Fault constitutes the WNW margin of it. On the other hand, the eastern margin of this tectonic wedge is bordered by thrust faults. The data were obtained verifying that the normal and thrust faults developing this tectonic wedge were activated concurrently. The depositon of late Pliocene-early Pleistocene Değim formation was controlled by thrust faults in the west of Yapraklı while it was controlled by normal faults in the SE of Korgun. Ilgaz and Tosya basins are located in between the tectonic wedge and North Anatolian Fault. The data derived in this study indicates that the upper Miocene and Pliocene aged Lower and Upper Pontus formations in the basins were deposited under the control of normal faulting. In other words, there was an extensional tectonic regime in the region at least in the Tortonien-early Pliocene interval. Through the end of the depositional period of Upper Pontus formation, this extensional tectonic regime lost its effect and probably North Anatolian Fault has been developed in late Pliocene. After late Pliocene, the Neogene deposits were deformed by thrust, overthrust and folds due to the NW-SE directed compression in the region. Beceause of the same compression, along the W and NW margins of the Çankırı Basin, EPCW was developed and deformed the deposits of Çankırı Basin.