Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HALİL CELEP
Danışman: MUSTAFA AŞKAR
Özet:Halvetiyye Tarîkatının büyüklerinden olan Sofyalı Bâlî Efendi, OsmanlıDevleti’nin “Yükseliş Dönemi” olarak bildiğimiz XVI. Yüzyılda Balkanlar’da yaşamış,önemli bir Türk mutasavvıfıdır. Sofyalı Bâlî Efendi bugünkü Makedonya’nın sınırlarıiçerisinde kalan Usturumca’da (Strumitsa) doğdu. Zahirî ilimleri tahsile Sofya’dabaşlayan Sofyalı Bâlî Efendi, tahsilini İstanbul’da tamamladı ve tekrar Sofya’ya geridöndü. Sofyalı Bâlî Efendi sadece Müslümanlar arasında sevilmekle kalmıyorHıristiyanlar da ona büyük saygı gösteriyordu, çünkü Hıristiyanlar onu kendilerine karşıtoleranslı olduğunu kabul ediyorlardı. Diğer yandan sohbetlerine her sınıftan insanlarınkatıldığı; insanlara seviyesine göre hitap ettiği; böylelikle sohbetlerinde büyük bir berekethâsıl olduğu zikredilir. Dili ve duasındaki bereketin devrin padişahı Kanûnî SultanSüleyman (ö. 974/1566) tarafından da takdir olunduğunu; Bâlî Efendi’nin orduya duaederek manevî destek sağlaması için bazı seferlere davet edildiğini görmekteyiz. Ölümsüz eserler bırakan Sofyalı Bâlî Efendi, tasavvuf tarihinde en çokinceleme ve tartışıma konusu olmuş ve olmaya devam eden kişi Muhyiddin İbn Arabî’yide savunmasız bırakmamıştır. Gerek Bâlî Efendi gerek halifeleri tevhit anlayışında İbnArabî tarafından sistemli hale getirilen vahdet-i vücûd (varlığın birliği) anlayışınıbenimsemişler ve bu görüşün doğru anlaşılması için eserler kaleme almışlardır. Bu alandaBâlî Efendi’nin kaleme aldığı eserlerden birisi İbn Arabî’nin Fusûsu’l-Hikem adlı eserine yazdığı şerhtir (Şerhu Fusûsu’l-Hikem-İstanbul 1309). Bâlî Efendi’nin ayrıcaŞeyhülislâm Çivizâde’ye cevap maksadıyla yazdığı Fusûsu’l-Hikem’in bazı konularıhakkında Risâle-i Müşkilât-ı Fusûs isimli küçük bir de risalesi vardır. HalifesiNureddinzâde ise Risâle-i Vahdet-i Vücûd isimli bir eser kaleme almıştır. Bâlî Efendi’nin eserlerine ilaveten çeşitli konularla ilgili olarak kaleme aldığımektupları incelediğimizde gördük ki, bizzat kendileri gündemdeki tartışma konularıylailgilendiği ve idarecilerin nasıl davranması ve hangi tedbirlerin alınması gerektiğikonusundaki görüş ve nasihatlerde bulunduğu aşikârdır. AbstractThe sect elders Khalwetiyya Sofyali Bali Efendi, the Ottoman Empire,"Ascension" the period of the XVI can be called. Century, who lived in the Balkans, animportant Turkish mystic. Remaining within the boundaries of today's MacedoniaUsturumca'da Sofyali Bali Efendi (Strumitsa) was born. The apparent trends in Sofiabegan to learn Sofyali Bali Efendi, completed his education in Istanbul to Sofia and backagain.Bali Efendi, not only between Muslims and Christians Sofyali loved her a greatshow of respect, because the Christians accept him that they were tolerant. On the otherhand people from each class participated in conversations, people, according to the levelof the address, so that an abundance of large breed that is mentioned in conversationswith. Language and prayer sultan Suleiman the Magnificent (d. 974/1566) has also tell usthat appreciate; Bali Efendi's army to provide spiritual support by praying to see some ofthe campaigns were invited.Sofyali Bali Efendi left immortal works, in the history of mysticism and became asubject of much study and tartışıma Ibn al-Arabi, Muhyiddin continue to be the personwho has not left vulnerable. Both the Bali Efendi, Ibn al-Arabi, the understanding of bothinheritors of the allotment made by a systematic body of Unity (unity of being) adoptedthe concept and for the proper understanding of this view works were written. This area is one of Bali Efendi's works, written by Ibn al-Arabi wrote in Fusûsu'l-Hike comment(Sharhu Fusûsu'l-Hike-Istanbul, 1309). Bali Efendi also wrote in order to respond toÇivizâde'ye Şeyhülislam Fusûsu’l-Hikem'in Müşkilât Risale-i-i Fusûs about some of theissues now are a little in the treatise. Nureddinzâde Caliph of the Risale-i has written abook called Body of Unity.In addition to the works of Bali Efendi wrote as the letters on various issues, wesaw that we examine, debate issues on the agenda themselves, and administratorsinterested in how to behave and what measures might be taken and advice from whereshould be obvious.