Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2008
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BAGLAN DANDYBAYEV
Danışman: ORHAN ÇELİK
Özet:Küçük ve orta ölçekli işletmelerin geliştirilmesi tüm ülke ekonomilerinin temelidir. Gelişmiş ülkelerden edindiğimiz tecrübelere göre küçük ve orta ölçekli işletmelerin geliştirilmesi ekonominin sağlamlaştırılmasına en uygun zemini hazırlamaktadır: Rekabet ortamının oluşup geliştirilmesi; bölgesel ve sektörsel tekelcilik aşılmaktadır; piyasada mal ve hizmetlerin arzı gerçekleşmektedir; ekonominin demonopolizasyonu sağlanmaktadır; bilimsel ve teknolojik ilerlemelerin sağladığı imkanlar kullanılmaktadır; yeni istihdam yerleri yaratılmaktadır; üretimde kullanılan hammaddeler daha verimli kullanılmaktadır; ihracat potansiyeli artmaktadır; vergi gelirleri artmaktadır; orta sınıf büyümektedir. Yukarıda sayılan artılar, küçük ve orta ölçekli işletmeleri yüz binlerce insana cazip hale getirerek ekonomilerin en önemli lokomotifleri haline getirmektedir. Gelişmiş ülkelerde küçük ve orta ölçekli işletmelerin başarılı bir şekilde faaliyette bulunmalarının en önemli nedeni büyük işletmeler ile karşı karşıya getirilmemeleridir. Gelişmiş ülkelerde küçük ve orta ölçekli işletmeler kooperatifler vasıtasıyla bir araya getirilmekte ve bunlar büyük teşebbüsler tarafından ezilmemektedir aksine bunlar özellikle belli sektörel üretimde ve yenilikler hususunda birbirini tamamlayıcı rol üstlenmektedirler. Kazakistan’da küçük ve orta ölçekli işletmeler hızlı bir şekilde gelişme göstermektedir. Bu işletmelerin ortaya çıkmasından bu yana resmi kayıtlarda büyük bir artış mevcut. Bu işletmelerin hızlı gelişmelerinin göstergeleri – işletmelerdeki istihdam edilenlerin sayısının artması, bu işletmelere aktarılan krediler miktarının artış göstermesi, bu işletmeler tarafından üretilen mal ve hizmetlerde artışın olması, bunun sonucu olarak da kar marjlarının artmasıdır. Kayıt altına alınmış bu işletmeleri incelediğimizde genellikle otomobil ve beyaz eşya tamir ve alım satımı ile uğraştıklarını görmekteyiz zira bu faaliyet alanları bu işletmeler için en uygun alanlardır. Aynı zamanda üretime en büyük katkıyı sağlayan da bu işletmeler olmuştur. Kazakistan Cumhuriyeti’nin “Özel Girişimcilik” hakkındaki yasasında yapılan değişiklik ile hangi işletmelerin küçük ve orta ölçekli işletme sayılacağına açıklık getirildi. Bundan böyle küçük ve orta ölçekli işletmeler arasına 4 grup işletme dahildir: bireysel girişimciler, küçük, orta ve büyük işletmelerdir. Farklı sektörlerde faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli işletmelerinin gelişmesini engelleyen nedenleri analiz ettiğimizde bu sebeplerin tüm sektörlerde aynı olduğunu görmekteyiz: Vergi yasalarının uyumsuzluğu, kredi kaynakların yetersizliği, ihalelerin formalite bir nitelik taşıması ve denetim mercilerinin aşırı baskıları. Bu sebepler kayıt dışı işletmelerin oluşmasına ve faal işletme sayısının yerine işletmelerin tescilinde artışa neden olmaktadır. Gelişmiş ülkelerin bize gösterdiği tecrübelere göre, yeni istihdam yerlerinin yaratılması, piyasanın yerli mal ve hizmetlerle doldurulması, faaliyet gösteren işletmelerin gelişen teknolojiye ayak uydurabilmesi amacıyla küçük ve orta ölçekli işletmelerin geliştirilmesi devletin teşviki ve özel önlemleri olmadan pek mümkün olamamaktadır. Bu önlemler öncelikle, ekonominin bürokratik işleyişten arındırılmasına; girişimcilik önündeki idari engellerin kaldırılması; kayıt dışı sermayenin azaltılması; devlet sermayesinin de olduğu kuruluş ve anonim şirketlerin basamaklı şekilde profil dışı faaliyetlerinin piyasadaki küçük ve orta ölçekli işletmecilere devredilmesi; bu işletmelerin ekonominin yenileşmesine katkısını sağlayabilmek amacıyla gereken altyapının oluşturulmasıdır. Devletin özel girişimciliğe desteği , “Kazakistan’ın 2030’a kadar gelişme stratejisi”, “Kazakistan Cumhuriyeti’nin 2010’a kadar gelişme stratejisi”, “Kazakistan Cumhuriyeti’nin 2003-2015’te sanayi yenileşme stratejisi” gibi devletin temel strateji belgelerinde yer almaktadır.