Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Bilimleri, Kırgızistan
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Hilmi Dağ
Danışman: Muhammet Mustafa Çakmaklıoğlu
Özet:
Dünyanın en uzun destanı olan Manas Destanı muhtevası açısından değerlendirildiğinde edebi, sosyal, kültürel ve dini anlamda çok çeşitli motiflere rastlamak mümkündür. Destan içerisinde bulunan dini motifler arasında ise İslam'a dair birçok unsura rastlanmaktadır. Destan İslam'ın manevi boyutu diyebileceğimiz Tasavvufa dair de birçok kavram ve içeriğe sahiptir. Orta Asya Müslüman Türk Toplulukları arasında yer alan Kırgız toplumunun İslam ile tanışma evresini de yansıtır nitelikte olan bu muhteva aslında Destan'ın neredeyse tamamına serpiştirilmiş durumdadır. Ancak bu muhtevanın varyantlara göre sıklığı-seyrekliğinin değiştiği de görülmektedir. Bu varyantlar yazıldığı dönemin dini ve kültürel özelliklerini taşır. Mesela Raddlof'un varyantında Şamanist öğelere sıkça rastlanırken Sayakbay varyantında bu durum büyük oranda azalmaktadır. Sagımbay varyantında ise İslami ve tasavvufi unsurlar belirgin bir hal almaktadır. Tasavvufi düşüncenin mahsülü olan ve tezimizin ana konusunu oluşturan birçok konu ve kavramın bazı çalışmalarda bağlamından uzaklaştırılarak takdim edildiği de bir gerçektir. Bu sebeple bu tezimizde Manas Destanı'nın Sayakbay Karalaev ve Sagımbay Orozbakov Varyantları çerçevesinde Manas'ın dönemini ele alan toplam 250.000 üzeri mısrada tasavvufi muhteva ve kavramları tespit ve tahlil etmeye gayret ettik. Tespit edilen bu kavramlar ayrıca muhtevaları itibarıyla tasnif edilerek vii değerlendirilmiştir. Bu tasnif neticesinde Manas Destanı'nda geçen tasavvufi kavramların daha çok sufilerin marifet anlayışı ve velayet düşüncesiyle alakalı olduğu tespit etmiş olduk. Bu sebeple de tezde söz konusu bu kavramlar Sufi epistemolojisi ile ilgili olanlar ve velayet düşüncesiyle ilgili olanlar şeklinde iki ayrı bölümde ve iki ana başlık altında toplanmıştır. Anahtar Kelimeler: Manas Destanı, Din, Mistisizm, Tasavvuf, Sayakbay, Sagımbay.