Basınçlı sulama hatlarında basınç düşürücü vanalara alternatif olarak mini-hidroelektrik türbinlerin kullanım olanaklarının belirlenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ENDER DAĞDELEN

Danışman: HALİT APAYDIN

Özet:

Günümüz bilişim çağında en öne çıkan husus bilginin yayımı ise ikinci konu enerjidir. Sulama amaçlı baraj ve basınçlı sulama tesislerinde su kaynağı ile sulama sahası arasındaki yükseklik farkından dolayı oluşan yüksek basınç, basınç kırıcı vanalar yardımı ile azaltılarak, basıncın düşük kotlarda iletim ve dağıtım hattına zarar vermesi engellenmektedir. Burada sönümlenen kinetik enerji herhangi bir şekilde kullanılmaz ve boşa gider. Bu noktadan hareketle; sulama tesislerinde basınç kırıcı vana yerine mini-hidroelektrik türbin veya santrifüj pompa kullanma olanağı Yozgat Kadışehri Halıköy Göletinde araştırılmıştır. Çalışmada, türbin ve pompa olarak iki farklı tesis tipi, 10 farklı ekim dikim oranı ve iki farklı bugüne getirme faiz oranı alternatifleri dikkate alınmıştır. İlk olarak faiz oranı DSİ nin kabul ettiği % 9.5 alınarak yapılan hesaplarda ekim dikim oranı % 100, % 90, % 80, % 70 ve % 10 olduğu zamanlarda fayda masraf oranı 1 ve 1'in üzerinde sonuç vermiş ve bu koşullar altında proje değerlendirilebilir olarak sınıflandırılmıştır. İkinci adım olarak eknomik analizler, kamu bankalarının güncel yıllık faiz olan % 2.85 değerine göre tekrar yapılmıştır. Enerji üretiminde türbin yerine pompa kullanılması durumunda gelirler daha yüksek bir oranla yükselerek % 10 - % 100 ekim dikim oranları arasında hesaplanan fayda masraf oranları, 1.23 ile 1.74 değerleri arasında kalmıştır. Bütün ekim dikim oranlarında 1'den yüksek çıkan fayda masraf oranları, projeyi ekonomik açıdan olumsuzdan, ekonomik açıdan değerlendirilebilir sınıfına sokmaktadır. Türbin kullanımı için de hesaplar hem % 9.5 hem de % 2.85 faiz oranı kullanılarak yenilenmiştir. Düşük faiz oranında her ne kadar indirgenmiş gelir değerlerinde artış gözlenmiş olsa da 0.39 ve 0.47 arasında kalan fayda masraf oranları, türbin kullanımının bu faiz oranının kullanıldığı durumlarda dahi ekonomik olmadığı sonucuna varılmıştır. Gelecekte enerjiye olan talep ve enerji fiyatlarının artması, enerji üretim verimlerinin yükselmesi, devlet teşviğinin artması gibi yaşanacak durumlarda pompa kullanarak elektrik üretiminin her ekim dikim oranı için ekonomik olacağı sonucu ortaya çıkmaktadır.