Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: CEYDA ATALAY
Danışman: EMİNE OLHAN
Özet:Bu tezin temel amacı, araştırma kapsamındaki tüketicilerin organik gıda tüketirken çevreye yöneliktutumlarının “Yeni Çevresel Paradigma Ölçeği” ile incelenmesidir. Ayrıca, tüketicilerin organik gıdatüketimleri konusunda bilgileri, bu ürünleri tüketip tüketmeme nedenleri, organik gıda satın alırken tercihettikleri yerlerin seçimi ve bu gıdaları tüketirken çevreye duyarlı olup olmadıkları da araştırılmıştır.Araştırma Ankara’nın Çankaya ve Yenimahalle ilçelerindeki organik gıda satan 3 özel dükkandayapılmıştır. Çalışma, Gayeli Örnekleme Yöntemi ile seçilen Yenimahalle ilçesinde 53, Çankaya ilçesinde44 olmak üzere toplam 97 tüketici üzerinde yürütülmüştür. Verilerin toplanmasında anket formukullanılmış ve organik gıda tüketici sayısının belirlenmesinde Oransal Örnek Hacmi formülündenyararlanılmıştır. Tüketicilerin organik gıda tüketimlerinde çevreye olan duyarlılıklarının belirlenmesindeise “Yeni Çevresel Paradigma Ölçeği”nden yararlanılmıştır. Organik gıda tüketicilerinin çevreye olanduyarlılığı konusundaki analizlerde ayrıca Ki-Kare ve “Likert Ölçeği”nden yararlanılmıştır. Bulgular,araştırmaya katılan tüketicilerin genel olarak organik gıdaları tercih ettiklerini, bu gıdaları tercih etmenedenleri arasında bu gıdaların sağlıklı olmaları, kimyasal madde içermemeleri ve sertifikalı ürün olmasıgelmektedir. Tüketicilerin %45,9’unun organik gıdaları diğer ürünlerden sertifika-logo ile ayırt ettikleribelirlenmiştir. Organik gıdaların tüketiciler tarafından tercih edilmemesinin nedenleri arasında en baştabu gıdaların fiyatlarının yüksek olması gelmektedir. Elde edilen bulgulara göre tüketicilerin %60,8’iorganik gıda fiyatlarını yüksek bulmaktadır. Diğer nedenler arasında ise, organik gıda satan marketlerinher yerde bulunmamasıdır. Tüketicilerin %50’sinin organik gıdaları bu gıdaları satan özel dükkanlardanaldıkları ve tüketicilerin %28’inin ise bu gıdaların satıldığı pazarlardan aldıkları görülmektedir.Araştırmaya katılan tüketicilerin bir kısmı organik gıdalarla ilgili kendi bilgi düzeyini yeterlibulmamaktadır. Tüketicilerin %40,1’inin organik ürünler hakkındaki bilgileri kitle iletişim araçlarından,%29,6’sının ise organik ürünleri satın aldıkları yerlerden sağladıkları görülmektedir. Organik gıdatüketiminde sağlık önemli bir faktör olmakla beraber tüketicilerin bir kısmı çevre faktörünü de dikkatealarak organik gıda satın almaktadırlar. Yaş, eğitim, cinsiyet ve gelir düzeyi faktörleri gibi değişkenler iletüketicilerin çevreye olan duyarlılığı arasındaki ilişkinin önemli olup olmadığını incelemek için Ki-karetesti yapılmıştır. Bu testin sonucunda yaş, eğitim, cinsiyet, gelir düzeyi ve aylık organik gıdalara yapılanharcama tutarı değişkenleri ile tüketicilerin çevreye olan duyarlılığı arasında istatiksel olarak anlamlı birilişkinin olmadığı görülmüştür. Bu bulgu, tüketicilerin çevre unsurundan ziyade sağlık faktörünü önplanda tuttuğunu göstermektedir. Tez çalışmasının önemli bölümlerinden bir tanesi de Yeni ÇevreselParadigma Ölçeği ile tüketicilerin çevreye yönelik tutumlarının değerlendirilmesidir. Son yıllarda YeniÇevresel Paradigma Ölçeği kullanılarak birçok alanda çalışmaların yürütüldüğü görülmektedir. Ancak, buölçek ile organik ürün tüketimini birleştiren başka bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu bağlamda, bu tezçalışmasında çevre ve insan merkezli yaklaşımları ölçmeye yönelik olarak Yeni Çevresel ParadigmaÖlçeği kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre çevre merkezli tutum düzeyinin insan merkezli tutumdüzeyinden daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Araştırma kapsamındaki tüketiciler genel olarakdeğerlendirildiğinde tüketicilerin çevreye yönelik tutumunun ortalama 2,57 olduğu belirlenmiştir. Busonuçtan, organik gıda tüketicilerinin çevreye olan duyarlılıklarının orta dereceden biraz daha yüksek birdüzeyde olduğu söylenebilir. Bu bulgular ışığında, organik gıda tüketicilerinin çevreye olanduyarlılıklarının arttırılması yönünde çalışmaların yapılması gerekliliği düşünülmelidir.AbstractThe main aim of this thesis is the examination of the consumer attitude towards the environment whileconsuming organic food, via “New Environmental Paradigm Scale”. In addition, consumers’ knowledgeabout the organic food consumption, reasons why they consume these products or do not, selection of themarket places in buying organic food and while consuming these food, whether they are sensitive to theenvironment or not, are also investigated. The research was conducted in three particular organic foodstores in Yenimahalle and Çankaya districts of Ankara. The study was conducted on a total of 97customers, 53 of whom are in Yenimahalle and 44 of whom are in Çankaya, selected via PurposefulSampling Method. A questionnaire was used to collect the data and proportional sample volume formulawas used to determine the number of the organic food consumers. New Environmental Paradigm Scalewas used in determining the organic food consumer sensitivity to the environment. In the analysis of theorganic food consumer sensitivity to the environment, Ki-square and “Likert Scale” were also used. Thefindings are as follows: surveyed consumers prefer organic food in general, and among the reasons theyprefer these foods are that they are healthy, they don’t contain chemicals and they are certified products.It was determined that %45.9 of the consumers distinguished the organic products from the others by thecertification-logo. Among the reasons that consumers do not prefer organic food, these products’ highprices come first. According to the findings, %60.8 of the consumers finds the organic food prices high.Another reason is the lack of grocery stores selling organic food. It is seen that, %50 of the consumersbuy organic food from particular stores, and %28 of the consumers buy from organic bazaars. Some ofthe surveyed consumers are not satisfied with their own knowledge of the organic food. It is seen that,%40.1 of the consumers provide the information about organic products from mass media, and %29.6 ofthe consumers from the places they buy their organic products. Although health is an important factor inorganic food consumption, some of the consumers also buy organic food taking the environmental factorinto the account. In order to show whether the relationship between age, education, gender, income leveland consumers’ environmental sensitivity is important or not, Ki-square test was applied. According tothe results of this test, it is seen that there is not a statistically significant relationship between thevariables like age, education, gender, income level, monthly spending on organic food and consumers’environmental sensitivity. This finding indicates that the consumers keep the health factor in the forefrontrather than the environmental factor. One important part of this thesis is to evaluate the attitudes ofconsumers towards the environment with New Environmental Paradigm Scale. In recent years, it can beseen that studies are conducted in many areas using New Environmental Paradigm Scale. However, noother study has been come across combining this scale and the organic food consumption. In this context,New Environmental Paradigm Scale was used in this thesis in order to measure the environmentalcenteredand human-centered approaches. According to the findings, it was determined that the level ofenvironment-centered attitude is higher than the level of human-centered attitude. When overallevaluation of the surveyed consumers is considered, customer attitudes towards the environment havebeen determined to be 2.57 on average. From this result, we can say that the environment sensitivity ofthe organic food consumers is slightly above the average. In light of these findings, the necessity ofmaking efforts to increase the organic food consumer sensitivity towards the environment should beconsidered.