Hz. Muhammed ve Dört Halife Döneminde iktidarın meşruiyet kaynakları


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2012

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: İLYAS AKYÜZOĞLU

Danışman: NAHİDE BOZKURT

Özet:

Devlet denilen siyasal yapının nasıl ve ne zaman ortaya çıktığı tam olarak bilinememektedir. Fakat bilinen bir gerçektir ki devlet adını vermiş olduğumuz bu tüzel kişiliğin işlevsel olabilmesi için mutlaka birileri tarafından organize edilmesive yönetilmesi gerekmektedir. İşte bu noktada, insanların hayatlarını düzenlemekve kaosu ortadan kaldırmak için ortaya çıkan veya geliştirilen devlet tekrar bir kaosa sürüklenmeye neden olmaktadır. Çünkü bu sefer insanlar arasında, devletorganizasyonuna kimin yöneticilik yapacağı tartışması ortaya çıkmaktadır.Kimilerine göre bu sistemi yönetmek kendisinin doğal hakkıdır, kimisine göre tanrısal bir lütuftur, kimisine göre ise toplumun her bir bireyinin temsil edilmesiveya katılması gereken bir yapıdır. İslam dünyasında Hz. Muhammed’in öncülüğünde bir devlet yapılanması ortaya çıkmıştı. Peygamber olarak toplum lideri olan Hz. Muhammed, devletinteşekkül etmesiyle birlikte siyasal liderlik vasfını kazanmış ve vefatına kadar da devlet başkanlığı görevini yürütmüştür. Hz. Muhammed’in vefatıyla birlikte devlet mekanizmasını kimin yöneteceği ile ilgili tartışmalar ortaya çıkmaya başladı. Bu tartışmalar zamanla iç savaşlara ve hatta itikadi bölünmelere sebep olacak bir nitelik kazandı.Tezimiz dört bölümden oluşmaktadır: Girişte konumuza temel teşkil edenkavramların ayrıntılı tahlillerini verdikten sonra birinci bölümde, Arap kabileotoritesinin geleneksel meşruiyetini ve Hz. Muhammed’in bunun karşısındaki konumunu inceledik. İkinci bölümde, Hz. Muhammed ve dört halifenin meşruiyet gerekçelerini ortaya koymaya çalıştık. Üçüncü bölümde ise Hz. Muhammed vedört halifenin iktidarının meşruiyet araçlarını örnekleri ile izah ettik. Sonbölümde ise gerek bey’atın tamamlanamaması gerekse meşruiyet probleminin çözümlenememesinden dolayı kendisinden önceki dönemlerden farklı özellikleri haiz bulunan Hz. Ali dönemini kendi özel şartları içerisinde değerlendirmeye tabituttuk.AbstractHow and when did the political structure which so-called state arise isunknown. But what the well-known fact is that this incorporated body which wecalled state must be organized and managed by some people for being a functionalmeans. At this point, the state which appeared and developed to regulate the life ofthe people and to remove the chaos, causes to plunge into a new chaos. Because atthis time, there is discussion among the people about who is going to rule the stateorganization. While some of them thinks that the ruling of the state is his naturalright, the others think that the ruling is a holy grace. And some other of themthinks that the ruling is a structure which every individual must be joined andrepresented.In the Islamic world, there was a state structure created by the leadership ofProphet Mohammad. As a key community leader, Prophet Mohammad acquiredpolitical leadership when the state constituted and he ruled the state until hepassed away. By the death of the Prophet Mohammad, discussions about who wasgoing to rule the state mechanism emerged. These discussions eventually turnedinto a character which leading to civil wars and even theological divisions.This thesis consists of four parts. After giving detailed analyses of the mainterms of our thesis subject in the introduction, in the first part, we studied thetraditional legitimacy of the Arab tribal authority and the position of Prophet Mohammad against it. In the second part, we tried to reveal the arguments of thelegitimacy of Muhammad and the four caliphs. In the third part we explainedmeans of the legitimacy of power of the Prophet Mohammad and the four caliphsby examples. And in the last part, we reviewed Caliph Ali’s period in its ownspecial conditions that has different character from the other periods because ofunresolved legitimacy problem and the incomplete bey’at.