Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2006
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Engin ERDEM
Danışman: RECEP KILIÇ
Özet:İlâhî ezelîlik konusunda, geleneksel teizmde temelde iki yaklaşım kabul görmektedir. Orta Çağda, Tanrı bütünüyle zamanın dışında, zamansız bir varlık olarak tasavvur edilirken, günümüz Hıristiyan din felsefecileri arasında bu görüşün çok az taraftar bulduğu, bunun yerine Tanrı'nın zaman içinde bulunan zamansal bir varlık olduğu düşüncesinin hâkim olmaya başladığı görülmektedir. Çalışmamızda, bu iki farklı ezelîlik yorumunun teizm açısından tutarlılığını yaratma sıfatını esas alarak tahlil etmeye çalıştık. İlâhî ezelîlik ve yaratma ilişkisi söz konusu olduğunda, başlıca üç mesele ile karşılaşılmaktadır. Bunlardan birincisi, yoktan yaratma ile ilgilidir. İlâhî zamansızlık anlayışında, Tanrı'nın, zaman dâhil, kendisi dışındaki her şeyin yaratıcısı olduğu, zamansallık tasavvurunda ise Tanrı'nın zamanın içinde bulunduğu kabul edilmektedir. Birinci anlayışta, yaratma sıfatının kapsamının daha geniş biçimde izah edildiği ve Tanrı\\\'nın zaman ve zamansal şeyler üzerinde daha büyük bir kudrete sahip olduğu söylenebilir. İkinci mesele, yaratma ve zamansallaşma ilişkisi ile ilgilidir. İlâhî zamansızlık tasavvurunda yaratma fiilinin zamansallaşma sonucunu doğurmadığı kabul edilmektedir. Buna karşılık, İlâhî zamansallığı benimseyen düşünürler Tanrı'nın, yaratmanın gerçekleşmediği durumda zamansız iken yaratma ile birlikte zamansal hale geldiğini ileri sürmektedirler. Birinci tasavvurda, zamansız bir varlıktan zamansal varlıkların nasıl ortaya çıktığı, ikincisinde ise yaratmadan sonra zamansal hale gelen Tanrı ile yaratılmışlar arasındaki farkın nasıl izah edileceği sorunu gündeme gelmektedir. Üçüncü mesele, idame ettirme ve zamansallaşma ile ilgilidir. İlâhî zamansallık anlayışında, zamansal akışın sadece yaratılmışlar için değil Tanrı için de gerçek olduğu ve idame ettirme fiilinin Tanrı'nın zamansallaşmasına sebep olduğu düşünülmektedir. Zamansızlık anlayışında ise, Tanrı'nın bakış açısından, yaratma ve idame ettirmenin tek, zamansız bir bütün olduğu, ancak, yaratılmışların bunu sürekli yaratma biçiminde tecrübe ettikleri düşünülmektedir.