Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AHMET CEM KUTLUAY
Danışman: Özgür Baştürk
Özet:
Bu çalışmada, dört adet sıcak Jüpiter sistemi—HATS-18, Kepler-1658, WASP-4 ve WASP-
12—için gelgit etkileşmeleri dolayısıyla yörünge küçülmesi, geçiş zamanlaması değişimleri
(TTV) analizi ve gelgit enerji yayılım modelleri kullanılarak araştırılmıştır. WASP-4b,
HATS-18b ve WASP-12b ötegezegenleri için geçiş ortası zamanları, hem tarafımızca gerçek-
leştirilen gözlemlerden hem de çeşitli literatür kaynaklarından elde edilmiştir. Bu kapsamda
HATS-18b ve WASP-12b için 2, WASP-4b için ise 34 yeni fotometrik gözlem elde edilmiştir.
Kepler-1658b’nin analizi ise yalnızca arşiv verileri kullanılarak yapılmıştır. Kepler-1658b
ve HATS-18b ötegezegenlerinde istatistiksel olarak anlamlı bir yörünge küçülmesi tespit
edilmemiştir. Buna karşılık, WASP-4b ve WASP-12b için yörünge küçülmesine dair güçlü
kanıtlar elde edilmiştir. WASP-4b için yörünge dönemi değişim oranı dPyör /dt = −5.70 ±
0.22 ms/yıl, WASP-12b için ise dPyör /dt = −29.3 ± 0.4 ms/yıl olarak ölçülmüştür. Buna
karşılık gelen yıldızın indirgenmiş gelgit kalite faktörleri sırasıyla Q′∗ = (7.9 ± 0.2) × 104 ve
Q′∗ = (1.7 ± 0.4) × 105 olarak hesaplanmış, bu da her iki sistemde de etkin şekilde gerçek-
leşen gelgit etkileşmesine işaret etmektedir. Bulguların yorumlanabilmesi amacıyla, MESA
kodu ile yıldız evrim modelleri oluşturulmuştur. Elde edilen sonuçlar, atalet dalgaları
(IW) ve içsel kütleçekim dalgaları yoluyla gerçekleşen yayılımın Kepler-1658b’de gözle-
nen kuadratik eğilimi açıklayabileceğini göstermektedir. Ayrıca, içsel kütleçekim dalgaları
WASP-4b ve WASP-12b sistemlerinde gözlenen yörünge küçülmesi oranları ile uyumludur.
Bu sebeple bu tür dalgaların sıcak Jüpiterlerin yörünge evriminde önemli bir rol oynaya-
bileceğini göstermektedir.