Siyaset-yönetim ilişkisinde ayrıksı bir kurum olarak Devlet Planlama Teşkilatı

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SEVİM MUSAOĞLU

Danışman: TAŞANSU TÜRKER

Özet:

Soğuk Savaş döneminde planlama aklının uluslararası ortamda etkili olması ve bu doğrultuda devlet aklının siyasal güce sahip bürokratik bir kuruma gereksinim duyması sonucunda Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) kurulmuştur. DPT tıpkı Tanzimat dönemindeki Hariciye Nezareti gibi siyasal ve bürokratik alanı düzenlemiş; nüfuz alanını siyasal temsilciler aleyhine genişletmiştir. DPT yalnızca uluslararası ortamda hakim olan paradigmanın ürünü değildir; kurum aynı zamanda elit bağımlı bir süreç olarak ele alınan Türk modernleşmesinin önemli aktörüdür. Modernleşmenin öncü kurumu olarak DPT, kendi elitlerini de üretmiş ve modernleştirici projenin bu elitler elinde şekillenmesini sağlamıştır. Bu çalışma kapsamında DPT'nin, siyaset-yönetim ilişkisinde ayrıksı bir kurum olduğu iddia edilmiştir. Çalışmada yöntem olarak idare tarihinin metodolojik katkılarından yararlanılmış, tarihsel süreklilik içinde, DPT benzeri model bir kurum olarak Tanzimat Dönemi Hariciye Nezareti seçilmiştir. DPT incelenirken idare tarihinin yanı sıra siyaset biliminin kavramsallaştırmalarından faydalanılmıştır. DPT'nin konumu demokrasi-bürokrasi-teknokrasi üzerinden değerlendirilerek kurumun bürokratik yapılanmanın ötesinde teknokratik bir görünüm sergilediği; kurum personelinin ise memur statüsünden farklı olarak teknokratik elit olarak nitelendirilecek yeni bir elit kategorisi oluşturduğu sonucuna varılmıştır.