Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ali Akbaba
Danışman: MEHMET SAĞIR
Özet:Toplulukların biyolojik uzaklıklarının belirlenmesinde başta genetik çalışmalar olmak üzere, linguistik, antropometrik, osteometrik, odontometrik ve antroposkopik birçok farklı veri kaynağından yararlanılmaktadır. Genetik çalışmalar, ciddi bir altyapı gereksinimi ve yüksek maliyetinden dolayı dışarıda bırakılacak olursa biyolojik uzaklık çalışmalarında ölçülemeyen diş özellikleri diğer iskelet özelliklerine göre birçok avantaja sahiptir. Bu avantajlar, çok etkenli bir kalıtıma (genetik, epigenetik ve çevresel) sahip olmaları, cinsiyetler arasında anlamlı bir farklılık göstermemeleri, tutarlı bir sağ ve sol çene tarafı farklılığının olmaması, gözlem içi ve gözlemciler arası uyumu sağlayan standart bir kaydetme sistemine (Arizona State Üniversitesi Dental Antropoloji Sistemi / ASUDAS) sahip olmalarıdır. Çalışmanın konusunu oluşturan; Topaklı (TP), Batı Limanı (BTL), İzmir Demir Çelik Limanı (İDÇ) ve Klazomenai (KLZ) topluluklarının toplam 54 ölçülemeyen diş özelliğinin kaydı ASUDAS'a göre alınmıştır. Elde edilen veriler topluluk düzeyinde farklı gruplara bölünerek MMD (AnthropMMD) ve Mahalanobis D2 istatistikleriyle analiz edilmiştir. Toplulukların; arkeolojik verileri, dönemsel ve coğrafik yakınlıkları dikkate alınarak belirlenen tahmini biyolojik uzaklıklarına en yakın sonuçlar MMD istatistiğinin kullanıldığı AnthropMMD paket programıyla elde edilmiştir. Ayrıca rASUDAS programı kullanılarak birey düzeyinde biyocoğrafik köken tahmini yapıldığında, toplulukları oluşturan toplam 303 bireyden %83,8'inin Anadolu'nun da içerisinde yer aldığı Batı Avrasya grubuna dahil olduğu görülmüştür. Benzer şekilde, bölgesel temelli diş modelleri (BTDM) kullanılarak yapılan topluluk düzeyinde coğrafik köken tahmininde de toplulukların %81,25'inin Anadolu'nun da dahil olduğu Avrupa ve Kuzey Afrika popülasyonlarına yakınlığı işaret eden Eurodont diş modeline sahip olduğu görülmüştür. Çalışmanın konusunu oluşturan topluluklarla ölçülemeyen diş özelliği verisi bulunan diğer Anadolu toplulukları karşılaştırıldığında, genel olarak birbirlerine daha yakın kümelendikleri görülmekle birlikte, bu kümelenmenin toplulukların coğrafik ve dönemsel özelliklerine de uygun olduğu görülmüştür. Tüm Anadolu topluluklarıyla verisi bulunan farklı dünya popülasyonları karşılaştırıldığında ise Anadolu topluluklarının tamamının beklenildiği üzere Batı Asya, Avrupa ve Kuzey Afrika topluluklarıyla birlikte kümelendikleri görülmüştür. Anahtar kelimeler: Biyolojik Uzaklık, Ölçülemeyen Diş Özellikleri, Geçmiş Anadolu Toplulukları, ASUDAS, AnthropMMD, Mahalanobis D2, rASUDAS