Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2004
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ASUMAN ÇIRAK
Danışman: AYLA SEVİM EROL
Özet:Van il merkezinin 35 km. kuzeydoğusunda, Van merkez ilçesinde yer alan Karagündüz Höyüğünde 1994 – 1999 yılları arasında yürütülen arkeolojik kazılardan çıkarılan 890 birey ile Mersin iline 175 km. uzaklıktaki Aydıncık ilçesinde yer alan Kelenderis antik kentinde 2001 – 2002 yılları arasında yürütülen kazılarda ele geçen 84 adet bireyin iskeletleri üzerinde yapılan morfolojik ve metrik değerlendirmeleri sonucunda, öncelikle her bir toplumun kendi içerisindeki cinsiyet farklılığını ortaya koymak, daha sonra iki toplum arasındaki aynı cinsler arasındaki farklılıkları belirlemek, elde edilen verilerin diskriminant fonksiyon analizi yöntemiyle bu iki populasyonun bireyleri arasındaki cinsiyet farklılıklarını en güvenilir biçimde ifade edebilen ölçüm ve endisleri saptamak ve sonuçların doğruluğunu bu iki toplumda karşılaştırmak bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu toplumlardan elde edilen sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenebilir. Karagündüz Höyüğü’nden ele geçen 890 bireyin 41’i fetus, 477’si bebek ve çocuk, 139’u kadın (% 15.62) ve 176’sı erkek (19.78) birey olarak saptanmıştır. Bebek ve çocuk bireylerin Karagündüz toplumunun geneline oranı % 53.59 olarak belirlenmiştir. Bu toplumun % 35.4’ünü oluşturan erişkin bireylerin kadınlarda en yoğun ölüm oranı 30–35 yaş aralığında, erkeklerde ise 35–50 yaş aralığında olduğu gözlenmiştir. Karagündüz toplumuna ait 80 bireyin kafatası yapılarına göre morfolojik özelliklerinin belirlenmesiyle kadınların % 26,47’si, erkeklerin ise % 46.93’ünün Akdeniz ırkı özellikler gösterdiği, ancak yinede toplumun genelinde heterojen bir morfolojik yapının bulunduğu saptanmıştır. Kelenderis kazılarından çıkarılan 84 bireyin 25’i bebek ve çocuk, 29’u kadın (% 34.52), 25’i erkek (% 29.77) birey olarak saptanmıştır. Toplumun ırksal değerlendirmesinde kadın bireylerin hiçbirinde Dinarik ırkına rastlanılmamış, ancak erkek bireylerde Dinarik ırkı gözlemlenmiştir. Bu toplumda birden fazla ırk grubunun özelliklerini taşıyan bireylere de rastlanmıştır. Toplumun genelinde tüm morfolojik çeşitlerin gözlenmesi bize Kelenderis toplumunun heterojen bir ırksal yapıda olduğunu göstermiştir. Karagündüz bireylerinin kafataslarından alınan ölçü ve endislerden hesaplanan diskriminant fonksiyon analizinde tek değişkenli fonksiyonlarda en güvenilir ölçünün %84,4 ile üst yüz yüksekliği daha sonra da %81,7 ile bizygomatik genişlik ve % 80,8 ile morfolojik yüz yüksekliği olduğu belirlenmiştir. Kelenderis toplumunda ise, en güvenilir ölçünün %81,8 ile üst yüz yüksekliği olarak saptanmıştır. Bunu sırasıyla %77,8 ile max. frontal genişlik ve %76,5’lik ayırma oranı ile foremen magnum genişliği izlemiştir. Kelenderis ve Karagündüz bireylerinin vücut iskeletlerinden alınan ölçü ve endislerin cinsiyet ayrımında hangi oranlarda bir ayrım gösterdiğini belirlemek için yapılan diskriminant fonksiyon analizinde tek değişkenli fonksiyonlar arasında Karagündüz toplumunda en güvenilir ölçülerin sternum corpus uzunluğu (%90), scapula genişliği (%88,5) ve femurun minimum çevresi (%88,5) olduğu belirlenmiştir. Kelenderis toplumunda da en güvenilir vücut ölçüleri ise incisura ischiadica major uzunluğu (% 100), derinliği ve pelvis genişliği olarak saptanmıştır. Karagündüz toplumunda en güvenilir endisler ise pelvis genişlik-yükseklik endisi (%85,7), foramen obturatum endisi (%75) ve ishio-pubis endisi (%74,7) olarak saptanmıştır. Kelenderis toplumunda ise pelvis genişlik-yükseklik endisi (%100), pelvis yükseklik-genişlik endisi (%74,7) ve ishio-pubis endisi olduğu belirlenmiştir.