Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SERKAN ÖZBİLGİN
Danışman: HAYRİYE GÜLÇİN SALTAN İŞCAN
Özet:Bu tez çalışmasında bitkisel materyal olarak Compositae familyasına ait Cynara scolymus'un (enginar) yapraklarından yararlanılmıştır. Enginar, Güney Amerika ve Akdeniz Ülkeleri'nde doğal olarak yetişen ve dünyanın birçok bölgesinde kültürü yapılan bir bitkidir. Ülkemizde de kıyı bölgelerimizde enginar kültürü yapılmaktadır. Bu çalışmada öncelikle farklı ekstraksiyon teknikleri denenmiş ve en yüksek verime ulaşılan hareketli maserasyon ile ekstraksiyon yapılmasına karar verilmiştir. Metanol:su (70:30) ile yapılan ekstraksiyonu sırasıyla hekzan, kloroform, etilasetat ile sıvı-sıvı ekstraksiyon takip etmiş ve etkili bileşikler açısından zengin olduğu İTK ile saptanan n-butanol fraksiyonu ile izolasyon çalışmalarına geçilmiştir. Kolon kromatografisi ile toplanan fraksiyonlar, İTK ve HPLC ile kontrol edilmiş, izole edilen bileşikler preparatif İTK ve kristallendirme teknikleri ile saflaştırılmıştır. Bitkiden CS-1 kodlu luteolin-7-glukopiranozit (sinarozit) ve CS-2 kodlu 5-kafeoilkinik asit (klorojenik asit) bileşikleri izole edilmiştir. Çalışmada ayrıca standardize ekstre hazırlanmasında kullanılan spray dryer ile sulu enginar ekstrelerinden hareketle standardize kuru ekstre elde edilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla farklı parametreler denenmiş ve sonuç alınmıştır. Verim arttırma çalışmaları ve elde edilen ekstrenin kalitesini arttırmaya yönelik çalışmalar devam etmektedir. Tez çalışmamızda, farklı üretici firmalara ait Cynara scolymus yaprak ekstresi içeren altı adet bitkisel ürün üzerinde analizler gerçekleştirilmiştir. Bu ürünlerdeki sinarozit, luteolin, apigenin, naringenin ve klorojenik asitin HPLC-DAD ile miktar tayinleri yapılmış ve fitoeşdeğerlikleri değerlendirilmiştir. Kalite kontrol çalışmaları sırasında bitkiden izole edilen sinarozit ve klorojenik asit de standart madde olarak kullanılmıştır. Çalışma sonucunda incelenen bitkisel ürünlerin bir kısmında yukarıda belirtilen bileşiklerin tamamına rastlanmamış, bazılarında da bu bileşiklerin bir kapsüldeki miktarlarının olması gereken değerlerin altında olduğu tespit edilmiştir.Abstract Leaves of Cynara scolymus (artichoke), a member of the Compositae family, were used in this thesis study as the herbal material. Artichoke is a plant indigenous to South American and Mediterranean countries and is also cultured in many other regions throughout the world. Artichoke is cultured in the coastal regions of our country. In this study, several extraction techniques were tested initially, and it was decided to use dynamic maceration for extraction, since it produced the highest yield. Following extraction with methanol:water (70:30), further fluid: fluid extractions with hexane, chloroform and ethylacetate were studied, respectively, followed by isolation phase using n-butanol, which was detected to highly contain active substances by TLC. Fractions collected with column chromatography were checked with TLC and HPLC and the isolated compounds were purified using preparative TLC and crystallization techniques. The compounds CS-1 coded luteolin-7-glucopyranoside (cynaroside) and CS-2 coded 5-caffeoylquinic acid (chlorogenic acid) were isolated from the plant. In this study, further attempts were made to obtain standardized dry extract from the aqueous artichoke extracts by using the spray dryer utilized in preparing the standardized extract. Different parameters were tested for this purpose with success. Studies to increase the yield and to improve the quality of the extract obtained are ongoing. Analyses on six herbal products containing Cynara scolymus leaf extract from different manufacturers were carried out as a part of this thesis study. Cynaroside, luteolin, apigenin, naringenin and chlorogenic acid were assayed using HPLC-DAD and their phytoequivalence was evaluated. Cynaroside and chlorogenic acid isolated from the plant were used as standard substances during quality control analyses. Each of the above-mentioned compounds could not be detected in some of the herbal products studied, while in some products, these compounds were present but with amounts less than required to be contained in a capsule.