Câmi'ü't-Tevârîh'in Sultan Mahmud ve devrine dâir bölümünün çevirisi ve değerlendirilmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: IMAN SIROUS REZAEI

Danışman: HATİCE ORUÇ

Özet:

Câmi'ü't-Tevârîh, İlhanlı döneminin en güvenilir ve dikkate şayan Farsça yazılmış kaynaklarından biridir. Eser iki büyük ciltten oluşmaktadır. Birinci cilt Tarîh-i Moğol ve ikincisi ise Târîh-i Umûmî-yi Cihân olarak adlandırılmıştır. Reşîdü'd-dîn Fazlullâh tarihi vaka ve olayların kayda alma sebebini dünya insanlarının ve gelecekte yaşayacak olan halkın ibret alması olarak açıklamaktadır. Reşîdü'd-dîn Fazlullâh tarih yazıcılığında kullanılan kaynakların birinci elden olmasına dikkat etmektedir. Çünkü o, müverrihlerin her devirde kendi gördüklerini yazmış olmaları daha güvenilir bulmakta ve geçmişteki olayların tarihininde ise mutevatir rivayetleri tercih etmektedir. Reşîdü'd-dîn Fazlullâh gelecekteki insanların hakemliğine de değer vermektedir. Öyle ki İlhanlı sarayında olmasına rağmen doğru ve hakikatı yazmak için özen göstermiştir. Reşîdü'd-dîn Fazlullâh'a göre müverrih başka ilim ve bilimlere örneğin coğrafyaya ve astrolojiye vb. ihtiyaç duymaktadır. Reşîdü'd-dîn Fazlullâh İlhanlı sarayındaki Moğollarla ilgili belgelere ve kaynaklara ulaşabildiğinden dolayı o dönem hakkında doğru rivayetler nakletmiş, ayrıca eseri Câmi'ü't-Tevârîh'in de Moğol İmparatorluğuna yakışan büyük bir tarihi eser olması için çaba sarf etmiştir. The book Jame Al Tawarikh- A Compendium History- is of the authentic source book on Illkhanid period. The book consists of two massive volumes. One on Mongols History and the other on the general world history. Rashiduddin Fazlollah Hamadani cites of his purpose on recording the historical events as a guidance for the present and for the future coming people; in order to add their knowledge and to be their guide in their lives. First of all, he puts validity on his observations, as he believes that any descriptions of the historical events can make any historian validity and to have a better understanding of the events, he applies a comparative method. In the case of ancestor stories, he prefers the hearsay. He highly respects the future generation judgment and though he is one of the officials of Illkhanid's court. He tries to remain honest in his reports of truths. Rashiduddin believes that historian requires having knowledge on other sciences such as geography, astrology and etc. to be able to record history truly. He believes that a good historian should regard psychological factors on a nation's conquest and also a government's victory. Regarding the fact that all documents and other related facts to Mongols rulers were at his access and availability, he was able to present an influential and truthful report on the said period. Keeping carefulness in recording historical happenings. Besides his overall references to causes and effects, and also showing the outcoming consequences and considering the time and place conditions are of his major characteristics.