Türkiye'de sosyoloji çalışmalarında din olgusunun yeri (Hacettepe Üniversitesi örneği)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2015

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MEHMET LATİF ÇEVİK

Danışman: İHSAN ÇAPCIOĞLU

Özet:

Bu araştırmada, Hacettepe Üniversitesi örneğinde Türkiye’deki sosyolojiçalışmalarında din olgusunun yerini belirmek amaçlanmaktadır. Araştırma giriş, sonuçve iki bölümden oluşmaktadır. Araştırmanın birinci kısmında din, kültür vemodernleşme kavramları açıklanmıştır. Kavramlar açıklanırken din-kültür vemodernleşme ilişkisi de belirtilmeye çalışılmıştır.Araştırmanın ikinci kısmında Hacettepe Üniversitesi’nde 1990-2015 yıllarıarasında yapılmış ve din olgusunu içeren yüksek lisans ve doktora tezlerideğerlendirmeye alınmıştır. Değerlendirme, birinci bölümde tanımlamaları yapılandin, kültür ve modernleşme kavram üçlüsü çerçevesinde yapılmıştır. Toplum ve din,toplumsal bütünleşmede dinin rolü, kültür, modernleşme ile din ilişkisi analizlerintemel karakterini oluşturmaktadır.Bu bilgiler ışığında Hacettepe Üniversitesi’nde din olgusunu içeren yükseklisans ve doktora çalışmalarının olduğu görülmektedir. Çalışmalarda din toplumilişkisinin karşılıklı etkileşimi ve dinin toplumsal dayanışma ve değişmedeki rollerineilişkin sonuçlar elde edilmiştir. Sosyoloji biliminin dini ele alma şeklinin yanlışolduğu, dinin varlığı ve yokluğu değil niteliğinin göz önüne alınması gerektiğibelirtilmiştir. Kültür ve din ilişkisi çerçevesinde Türk toplum yapısının modernleşmesürecinde yaşadığı gerginlik vurgulanmakta ve çözümler bu yönde üretilmektedir.Modernleşme kavramı çerçevesinde bakıldığında çalışmaların daha çok Osmanlı’nınson dönemi ve Türkiye’nin ilk dönemlerinde yaşanılan durumu tasvir ettiğigörülmektedir. Bunun yanında özellikle 1990-2015 yılları arasında üniversitede din123olgusunu içeren sadece bir tane ampirik çalışmanın olması da dikkat çekicidir.AbstractThis research intends to determine the place of phenomenon of religion insociological studies in Turkey, especially in the studies of Hacettepe University. Ourresearch consists of two chapters beside the introduction and the conclusion sections.In the first part of the research, religion, culture and modernisation concepts have beenexplained. Apart from explaining these concepts, the relation between religion, cultureand modernisation have been explained.In the second chapter, the master and doctoral theses about the concept ofreligion which have been studied in Hacettepe University between 1990-2015 areevaluated. Evaluation is realized in accordance with the religion, culture andmodernisation concepts which are described in the first chapter. Society and religion,the religion’s role in the social integration, relation between culture, modernisation andreligion are the basic characters of analysis.In the light of the master and doctoral studies which include concept of religionat Hacettepe University are determined. In the studies, the results are acquired aboutthe mutual interaction of religion-society and the roles of religion for social solidarityand change. It’s indicated that the way through which the science of sociology handleswith religion is wrong and what is needed to be taken into consideration is not theexistence or absence of religion, but its characteristics. In the accordace with therelation between culture and religion, the tension which Turkish social structureexperienced during modernisation period is emphasised and solitions are offered inthis regard. From the viewpoint of modernisation concept, it’s determined that studiesmostly describe the circumstances in the last era of Ottoman Empire and the first days125of Turkish republic. Additionally it’s remarkable that there is just one ampiric studywhich includes religion concept in the university specially between 1990-2015.