Asma anaçlarında (Vitis sp.) bor ve tuz stresine tolerans mekanizmalarının stresle ilgili fizyolojik parametreler ve antioksidan enzimlerle belirlenmesi

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2009

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SİNEM ERSÖZ

Danışman: AYDIN GÜNEŞ

Özet:

Bu çalışmada, 6 farklı Amerikan asma (Vitis sp.) anacı (5 BB, 41 B, 99 R, 110 R, 1103 P, 1616 C) ve Sultani Çekirdeksiz üzüm çeşidinin bor ve tuz stresine tolerans mekanizmalarının stresle ilgili fizyolojik parametreler ve antioksidan enzimlerle belirlenmesi amaçlanmıştır. Bitkilere 25 ve 50 mM tuz (1:1, NaCl:Na2SO4) 20 mg kg-1 bor ile birlikte ve ayrı ayrı uygulanmıştır.Araştırma sonucunda, tuz ve tuzla birlikte bor toksisitesine hassas olduğu belirlenen anaçların genel olarak nisbi nem içerikleri azalmış, membranları zarar görmüş, prolin akümüle olmuş, lipid perosidasyonu ve hidrojen peroksit konsantrasyonu artmıştır. Tuz uygulamaları sonucunda anaçların CAT ve APX aktiviteleri artmış ancak SOD aktivitelerinde değişiklik görülmemiştir. En düşük ve en yüksek CAT aktivitesine sırasıyla 99 R ve 41 B anacı sahip olmuştur. Tuz uygulamalarından en çok etkilenen anaçlar arasında 99 R anacının tuzla birlikte bor uygulamalarıyla direnç kazandığı belirlenmiştir. Bütün parametreler birlikte değerlendirildiğinde tuz ve tuzla birlikte bor uygulamalarına en çok hassasiyet gösteren anacın 41 B anacı olduğu; 5 BB, 99R ve 1103 P anaçları ile Sultani Çekirdeksiz çeşidinin orta derecede duyarlı olduğu ve bu uygulamalara en çok dayanıklılık gösteren anaçların ise 110 R ve 1616 C anaçları olduğu belirlenmiştir. Anaçların sürgün, gövde, kabuk, petiol, genç ve yaşlı yapraklarının bor, sodyum ve klor içerikleri anaçlar ve uygulamalar arasında farklılıklar yaratmıştır. Bitki bor konsantrasyonu bakımından Sultani Çekirdeksiz çeşidinin sürgün, gövde, kabuk, genç ve yaşlı yaprak bor kapsamları diğer anaçlardan daha yüksek bulunmuştur. Tuz uygulamalarına hassasiyet gösteren anaçlar arasında özellikle 99 R anacının gövde bor, gövde sodyum, kabuk klor ve genç yaprak sodyum konsantrasyonları diğer anaçlarınkinden daha yüksek bulunmuştur.