Sosyal eylem içinde öğrenme: TEKEL direnişi örneği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2011

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: NURAY TÜRKMEN

Danışman: MERAL UYSAL

Özet:

15 Aralık 2009 tarihinde başlayan ve Ankara Sakarya Caddesi'nde 78 gün süren TEKEL Direnişine katılan işçilerin mücadele içinde yaşadıkları deneyimleri, perspektif dönüşümü/bilinçlenme bağlamında değerlendirmeyi amaçlayan bu çalışma, nitel araştırma yaklaşımının kullanıldığı betimleyici bir örnek olay çalışmasıdır. Eyleme katılan işçilerden araştırma grubunu oluşturan 37 işçiyle bireysel görüşme; 8 işçi grubuyla grup görüşmesi yapılmıştır. Bununla birlikte, eylem alanında doğrudan ve katılımcı gözlemde bulunulmuş, informal sohbetler yapılmış, araştırma konusu çerçevesindeki literatür taranmış ve belgeler incelenmiştir. Araştırma verilerinin, herhangi bir sayısallaştırma kaygısı güdülmeksizin nitel veri analiz yöntemi ile çözümlendiği bu çalışmada öncelikle araştırmanın amacına uygun biçimde veriler kodlanarak betimsel çözümlemesi yapılmış; ardından araştırma soruları doğrultusunda oluşturulan bu çerçeveye göre veriler, bir araya getirilip çözümlenerek yorumlanmıştır. Araştırmada ulaşılan sonuçlar özetle şunlardır: Yetişkinlerin yaşamındaki işsizlik ve güvencesizlik gibi değişiklikler, anlam perspektiflerindeki dönüşümü tetikleyebilmektedir. Çalışma bağlamında, neo-liberal politikalar sonucunda dolaşıma sokulan özelleştirme uygulamalarını ve en genel ifadeyle emekçileri yok sayan kapitalist sistemi, direnişin ve dönüşümün makro tetikleyicileri olarak; TEKEL işçilerinin eylemin ilk günlerinde yaşadıkları beklenmedik olayları, kendi yaşamlarındaki sorumluluklarını ve hükümet yetkililerinin TEKEL işçilerine ilişkin kullandıkları ifadeleri mikro tetikleyicileri olarak görebilmek mümkündür. İktidara, güvencesizliğe, sendikal sürece, örgütlenmeye ve mücadeleye, hükümete, kitle iletişim araçlarına, yurttaşlığa ve mevcut kabullere yönelik sorgulamanın yapıldığı bu süreçte destek ve dayanışmanın büyük etkisi olmuş; söylem düzeyinde de bir dönüşüm yaşanmıştır. Bulguların ışığında mücadele deneyimi, önemli yetişkin öğrenmesi süreçlerinden biri olarak görülebilir. Birçok araştırmacının bilhassa yapılandırılmış öğrenmeler üzerinde durduğu günümüzde, mücadele içinde meydana gelen kolektif öğrenmelerin ele alındığı bu çalışma, aynı zamanda teknik, bağlam-dışı, piyasa odaklı bireyselleştirilmiş öğrenmeleri merkeze alan ve yetişkini inşa edilebilir proje-varlık olarak gören hâkim yetişkin eğitimi/öğrenmesi anlayışına yönelik eleştirel bir bakış geliştirme çabası olarak okunabilir.AbstractThe aim of this study is to explore the experiences of the TEKEL (State Monopoly of Tobacco, Cigarettes and Alcoholic Beverages) workers who participate 78-day social action in the frame of perspective transformation. The study is a descriptive qualitative case study that explores learning experiences of the activists in social action. The sample of this qualitative study is formed through 37 workers and 8 groups of workers who have participated in the social action. To collect data, the semi-structured interview form was developed by the researcher and was implemented during the action in January, February and March,2010. In this study, the techniques for collecting data through observation were written descriptions, photographs and artefacts, video recording, and documentation. The findings were carried by the data gained from interviews, informal conversations, and observations in the field. As a result of the study it has been found that the activists experienced critical learning through social action and these learning experiences had a transformative effect/potantial on the participants. They developed a critical view of the state, government, precarization, unemployment, organization, struggle, media, citizenship, and existing assumptions. It has been also found that the activists develeped oppositional and emancipatory discourses and unlearned dominant and oppressive discourses. In the light of the findings of the study, social action can be considered as an important learning process in adult learning. Since most researchers focus on individul adult learning and they consider adult learning as solely an individual process, it is significant to focus on collective learning experiences as well. So, this research can be read as an attempt to develop a critical view of dominant adult education/learning approach which focuses on market oriented, individualized and technical learning.