Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: TEZCAN ERALP ABAY
Danışman: NESRİN ALGAN
Özet:Uluslararası işbirliği günümüz dünyasında küresel çevre sorunlarının çözümünde en önemli yöntemlerden biri olarak kabul edilmektedir. Buna paralel olarak, akademik yazında da bu işbirliklerinin analiz edildiği kuramsal yaklaşımlar yaygınlaşmıştır. Bu tezde Uluslararası İlişkiler disiplini içinde ‘uluslararası rejim’ kavramı etrafında yürütülen tartışmalar analiz edilmiştir. Disiplin içindeki temel yaklaşımların uluslararası rejimler konusundaki önermeleri de birbirinden farklılık göstermiş olsa da, uluslararası rejim tartışmalarının otuz yıllık birikimini şöyle özetlemek mümkündür: bir uluslararası rejim, hangi konu ile ilgili olduğundan (güvenlik ya da çevre olabilir) bağımsız olarak aktörlerin davranışları üzerinde ya güç ilişkileri (realist) ya çıkar ilişkileri (liberal) ya da bilişsel süreçler (toplumsal inşacı) ile açıklanabilecek bir etki yaratırlar.Bu tezde yapılan kuramsal tartışmalar sonucunda, uluslararası rejim kuramlarının her üç akımının da uluslararası çevre rejimlerini açıklamakta başarısız olduğu sonucuna varılmıştır. Bunun en temel nedeni olarak bu kuramların üç önemli sorundan mustarip olduğu ileri sürülmüştür: devletin mistifikasyonu, uluslararası rejimlerin içeriksizleştirilmesi ve uluslararası hegemonyanın şeyleştirilmesi.Bu kuramsal sorunların aşılmasına yönelik bir alternatif analiz çerçevesi Uluslararası İlişkiler disiplini içinde gelişen Marksist tartışmaların genel kuramsal çerçevesine dayanarak üç kuramsal sütun üzerinde geliştirilmiştir: uluslararası rejimlerin bir üst yapı kurumu olarak analizi, uluslararası rejim dinamiklerinin birikim rejimi ve eşitsiz gelişim bağlamında analizi ve uluslararası örgütlerin uluslararası organik aydınlar olarak analizi.Karadeniz’in denizel çevresinin korunmasına yönelik işbirliği girişimi olan Bükreş rejimi bu perspektifle analiz edilmiştir. Analiz sonucunda, bütün bölgede kapitalist rejimlerin egemen olmasının Karadeniz’in korunmasına yönelik yeni bir olanak yaratmadığı, aksine kapitalist rekabetin çatışmacı etkilerine daha açık hale geldiği tespit edilmiştir. Uluslararası rejim, uluslararası rejim kuramları, uluslararası çevre politikası, Marksizm, Bükreş Sözleşmesi, KaradenizAbstractInternational cooperation is widely accepted as one of the most prominent method to solve global environmental problems of our era. Concordantly, theoretical studies analysing these international cooperations have became widespread for last forty years in academic circles. In this thesis, theoretical discussions focused on the term ‘international regimes’ in International Relations are analysed. Although all of three basic schools of IRs (realism, liberalism and constructivism) offer different ‘international regime’ theories in line with their fundamental assumptions, it is possible to summarize all these discussions in one sentence. An international regime, regardless of its content, create an impact on the actors of international realm, that can be explained by means of either power relations (for realists), or interest (for liberals) or cognitive processes (for constructivists).This thesis proposed that, all three main streams of IRs’ explanations of international regimes are failed to serve as an adequate analytical tool, since all of them suffers from three important poverty: mystification of state, the triumph of form over substance and reification of international hegemony.Based on general discussions of Marxist IRs approaches flourished at last twnety years, an alternative framework for analysis of international regimes has been developed on three pillars: an analysis of international regimes as a super structure of capitalist mode of production, an analysis of international regimes in relation with capital accumulation and uneven development, and an analysis of international organisations as organic intellectuals of international capitalist class.Bucharest regime, an international attempt for protection of the marine environment of Black Sea is analysed in the light of this theoretical framework. As a consequence of the analysis, it is claimed that after the transformations of ex-Soviet republics, the international context became wholly capitalist and this development dis not contribute to amelioration of Black Sea environment. On the contrary, increasing inter-capitalist rivalry and new geo-political contradictions makes harder to prevent the Black Sea.