Çekirdek kabağı (Cucurbita pepo L.) hatlarında morfolojik özelliklere göre tanımlama ve seleksiyon çalışmaları


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2004

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: BURCU DÜZELTİR

Danışman: RUHSAR YANMAZ

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

Bu çalışma, çekirdek kabaklarında (Cucurbita pepo h.), daha önceki çalışmalarda umutvar olarak belirlenmiş hatlarda çeşit tanımlamaya yönelik bitki, yaprak, çiçek, genç meyve, olgun meyve, tohumluk meyve ve tohum özelliklerinin belirlenmesi ve bu hatlar arasından kabak çekirdeği tüketimine uygun olanları seçmek amacıyla yapılmıştır. 2002 ve 2003 yıllarında 2 yıl süreyle yürütülen çalışmada, ilk yıl 20, 2. yıl 9 olmak üzere toplam 29 kendilenmiş çekirdek kabağı hattı değerlendirilmiştir. Çeşit tanımlamada Uluslararası Çeşit Koruma Birliği (UPOV) tarafından, sakız kabağı (Cucurbita pepo L.) için geliştirilen çeşit özellik belgesindeki kriterler esas alınarak, bitki özellikleri (görünüm, kol atma ve derecesi, çim yaprak şekli, gövde rengi, sülük varlığı), yaprak özellikleri (büyüklük, renk, damar varlığı ve düzeyi, dilimlilik, sap rengi, sap uzunluğu ve kalınlığı, sapın enine kesit şekli, sapta dikenlilik), çiçek özellikleri (sap uzunluğu ve çapı, sap rengi, sapta tüylülük ve olukluluk, taç dibinde halka varlığı ve rengi, çanak yaprak uzunluğu, tepecik rengi), genç meyve özellikleri (boy, çap, boy/çap, boyun varlığı, ana renk, damar rengi, benek varlığı, rengi, tipi ve belirginlik düzeyi, kırçıl rengi, meyvenin enine kesit şekli, parlaklık, siğil varlığı, çiçek kalıntısı büyüklüğü ve şekli, sapta ana renk, sapta uzunluk, benek varlığı ve beneklerin belirginlik düzeyi), olgun meyve özellikleri (renk ve yoğunluğu, benek rengi, kırçıl varlığı), tohumluk meyve özellikleri (boy, çap, boy/çap ve meyve şekli, irilik, renk ve yoğunluğu, benek rengi, meyve sayısı/bitki), tohum özellikleri (şekil, irilik, renk, verim, çıtlama kolaylığı) gözlem ve ölçümler yapılarak değerlendirilmiştir Ayrıca hazırlanan seleksiyon kriterlerine göre seçilen hatlarda kendilemelere devam edilmiştir. Denemeye alınan hatlarda, hem morfolojik özeliklere hem de seleksiyon kriterlerine göre yapılan seleksiyon çalışmaları sonucunda, 3/1, 9/1, 19/1 ve 20/1 no'lu hatlar umutvar bulunmuş ve ileriki yıllarda yapılacak çalışmalarla bu hatlarda seleksiyona devam edilmesinin yararlı olacağı kanısına varılmıştır.Abstract This study was carried out to identify some pumpkin lines for seed according to the morphological characters such as plant, leaf, flower, young fruit, ripe fruit and seed characteristics and in order to distinguish the cultivars increase the homozigoty levels by selfing of the selected hopeful lines pumpkin (Cucurbitapepo L.) for seed. In 2002 and 2003, total 29 selfed pumpkin seed lines were selfed again and evaluated according to the determined criteria formed by UPOV such as the plant characteristics (growth habit, branching and degree, shape of the cotyledon, stem color, existence of tendrils ), the leaf characteristics (size, color, marbling of leaf blade, incisions, peduncle color, peduncle length and thickness, shape of the cross section and prickles level of petiole), the flower characteristics (color, length, diameter, grooving and hairiness of pedicel, ring and color of ring at inner side of corolla, the length of sepal color of stigma), the young fruit characteristics (fruit length, fruit diameter, length / diameter ratio, existence of neck, major color of fruit, rib color, type, color and conspicuousness of mottling of skin, sprinkled with gray color of skin, shape of cross section of fruit, glossiness, warts, size and shape of flower scar, length, color, mottling and conspicuousness of mottling of peduncle), the ripe fruit characteristics (intensity of major color, color of mottling of skin, sprinkled with gray), fruits for seed characteristics (length, diameter, length / diameter ratio, shape, weight, color and color intensity of fruit, mottling color of skin, -fruit number per plant), the*eed characteristics (shape, weight, color, yield, cracking properties). According to the results obtained from both morphological characteristics and selection criteria on the evaluated seed pumpkins lines, the lines 3/1, 9/1, 19/1 and 20/1 were found to be hopeful and it has been thought that future selection studies on these selected lines will be useful.