Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MUHAMMET ÇELİK
Danışman: İSMAİL KÖZ
Özet:Tez, Giriş (İçerik ve Yöntem, Mantığın konusu olarak Tanım), iki bölüm (Birinci Bölüm: A) Platon ve B) Aristoteles’te tanım teorileri, İkinci Bölüm: Fârâbî ve İbn Sînâ’da tanım teorisi), Sonuç ve Kaynakça’dan oluşmaktadır. Bu tezde Fârâbî ve İbn Sînâ’nın tanım teorisinin kendinden önceki özcü filozoflarla ilişkili olarak ortaya konulmuştur. Felsefe tarihinde tanımlanan nelik/şey, gerçeklik/mevcut ve kimlik/şahsiyet olarak ele alınmıştır. Sofistler, Stoa, Modern dönemde nominalistler sadece gerçekliğin tanımlanabileceğini iddia etmişlerdir. Platon ve Aristoteles nelik ve gerçekliğin tanımlanabileceğini savunmuşlardır. Bunlar özcü filosoflardır. Mantık tarihinde tanım hakkında üç temel teori geliştirilmiştir. Birincisi Platon’un tanımlayana bölme metodu ile ulaşmaktır. Buna göre bir şey karşıt iki özelliğe göre bölünür ve biri hakkında karar kılınır. İkincisi tanımın burhan/ıspat ile elde edileceğidir. Buna göre birinci şekilde yapılan kıyas ile tanım ıspatlanır. Üçüncüsü ise Aristoteles’in terkib metodudur. Buna göre bölünen her bir cins bölündüğü ayrımlardan birisiyle bir araya getirilir. Tanım bu şekilde oluşur. Sonuç olarak Fârâbî ve İbn Sînâ’nın özcülerin tanım anlayışına uygun olarak cins ve fasıl ile oluşturulan tanımı yani haddi, nominalistlerin tanım anlayışına uygun olarak ilintilerle oluşturulan tanımı yani resmi/betimi teorik olarak ortaya koydukları tespit edilmiştir. Özcü bir anlam teorisi nominalist bir anlam teorisini dışlamamaktadır. Ancak tersi doğru değildir. Bu tutumlarıyla Aristoteles’in ortaya koyduğu ismi ve gerçek tanım ayrımını takip ettikleri tespit edimiştir.AbstractThis thesis consists of Introduction ( Content and Method, Definition as Topic of Logic), Two Chapters ( The First Chapter: A) Plato and B) Aristotle on Definition, The Second Chapter: Fârâbî and İbn Sînâ on Definition), Conclusion and Bibliography. In the thesis, definition which has been used as a organon (instrument) in tradition of philosophy and has been a substantive issue of Aristotelian logic has been analysed with its relations with ontology and epistemology. The topic of this thesis has been discussed with in the context of Fârâbî and İbn Sînâ’s works and Plato and Aristotle’s works which have been their resources. It is confirmed that the method of definition have been firstly determined as division by Plato but Aristotle suggested that the method of definition is syntheses which is included with division. Fârâbî and İbn Sînâ accepted both of methods as conveyed to definition but criticized these methods. In the conclusion, influences of the tradition which have affected Fârâbî and İbn Sînâ is summarized.