Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BUKET ER
Danışman: BELGİN SARIMEHMETOĞLU
Özet:Bu araştırmada Ankara'da tüketime sunulan dört farklı markaya ait konserve ton balıklarında bisfenol A (BFA) varlığının incelenmesi amaçlanmıştır. Buna ek olarak marka, tip, gramaj, tuz içeriği ve pH değeri gibi bazı faktörlerin bisfenol A miktarları üzerine etkisi değerlendirilmiştir.Çalışmada marketlerden alınan suda ve yağda muhafaza edilen A, B, C ve D markalarına ait olmak üzere toplam 160 adet örnek analiz edilmiştir. Örneklerin bisfenol A miktarlarının saptanmasında katı faz ekstraksiyon yöntemi ve yüksek performans sıvı kromatografisi (HPLC) yöntemi kullanılmıştır.Analizi yapılan A, B, C ve D markalarına ait ton balığı örneklerinin ortalama bisfenol A miktarlarının sırasıyla 0,45±0,09 mg/kg; 0,31±0,09 mg/kg; 0,45±0,09 mg/kg ve 2,33±0,09 mg/kg olduğu bulunmuştur.A, B, C ve D markalarına ait örneklerin ortalama pH miktarlarının sırasıyla 6,04±0,02; 6,00±0,02; 5,99±0,02 ve 5,98±0,02 olduğu saptanmıştır. Aynı zamanda A, B, C ve D markalarına ait örneklerin ortalama % tuz miktarlarının da sırasıyla 1,12±0,03; 1,09±0,03; 1,25±0,03 ve 1,11±0,03 olduğu bulunmuştur ve bu değerlerin Türk Standartları Enstitüsününde (TSE) kutulanmış balık konserveleri için verilen maksimum sınır değer olan %2,5'dan daha az olduğu saptanmıştır.Çalışmada elde edilen bulgulara göre, D markası hariç diğer örneklere ait ortalama bisfenol A miktarları Türk Gıda Kodeksi (TGK) sınır değerini (0,6 mg/kg) aşmamaktadır. Bu bağlamda A, B, C ve D markalarına ait ton balığı örneklerindeki bisfenol A miktarlarının sırasıyla % 27,5 (11); %5 (2); %15 (6) ve %50 (20)'sinin TGK'nde belirtilen değerleri aştığı bulunmuştur. Ayrıca bütün markalara ait örneklerin ortalama pH ve tuz değerlerinin TSE'de belirtilen değerlere uygun olduğu görülmektedir. Bununla birlikte A, B, C ve D markalarına ait ton balığı örneklerinin marka, gramaj ve tipleri temel alınarak BFA ile tuz ve pH'nın korelasyonu istatistiksel olarak değerlendirildiğinde, BFA ile tuz arasında ve BFA ile pH arasındaki korelasyonun önemli olmadığı saptanmıştır (p>0,05).Sonuç olarak, çalışmanın yapıldığı tarihlerde temin edilen örneklerin bazılarının bisfenol A açısından sağlık riski oluşturabileceği düşünülmektedir. Bu nedenle yasal düzenlemeler doğrultusunda yapılacak kontrollerle bisfenol A kontaminasyonunun önlenmesi veya azaltılması gerekmektedir.AbstractThis study was undertaken to investigate the bisphenol A (BPA) presence in canned tuna fish samples obtained from 4 different brands, marketed in Ankara. Additionally, some factor including brand, type, weight, salt content and pH value of samples effect on bisphenol A levels were assessed.A hundred and sixty samples conserved in water and oil belonging to A, B, C, D brands obtained from markets were analysed in the study. Solid phase extraction method and high performance liquid chromatography (HPLC) method were used to determine the bisphenol A values of the samples.Mean levels of bisphenol A in the analysed tuna fish samples were determined as 0.45±0.09 mg/kg; 0.31±0.09 mg/kg; 0.45±0.09 mg/kg and 2.33±0.09 mg/kg for A, B, C, D brands, respectively.pH values of the samples for A, B, C and D brands were determined as 6.04±0.02; 6.00±0.02; 5.99±0.02 and 5.98±0.02, respectively. On the other hand, the percentage of the salt amounts tested and for A, B, C and D brands 1.12±0.03; 1.09±0.03; 1.25±0.03 and 1.11±0.03 values were determined, as mean estimates respectively. These values were lower than 2.5 % of the maximally approved values as mentioned in Turkish Standard Institute (TSI) limit defined for canned fish conserves.According to the findings obtained from this study, it was determined that the mean BPA values of the samples except for the values obtained from D brand were within the Turkish Food Codex (TFC) values (0.6 mg/kg). The bisphenol A levels of A, B, C and D brands exceeding the TFC limit value were 27,5 % (11); 5 % (2); 15 % (6) and 50 % (20), respectively. Furthermore, the pH values and percentage of salt amounts were in accordance with TSI values for all brands. In this respect, the correlation of BPA with salt and pH was statistically evaluated on the basis of the brand, weight and types and the correlation between BPA and salt and BPA and pH was not statistically significant (p>0.05).In conclusion, some samples obtained during the period of the study are thought to posses healty risks in terms of bisphenol A. Therefore, there is a need to avoid or reduce the bisphenol A contamination through performing controls by law regulations.