Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2003
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: DERYA DOĞAN GÜMÜŞ
Danışman: BETÜL ULUKOL
Özet:Bu çalışma ilköğretim 7., 8. ve lise 1. sınıf öğrencileri arasında sigara kullanımının sıklığını saptamak, sigara kullanımına yol açan sosyokültürel faktörler ile öğrencilerin bu konudaki tutumlarım belirlemek, sigaranın sağlığa zararları ile ilgili bilgi düzeylerini ölçmek ve çocuk hekimi ve öğrencilerin katıldığı sigara karşıtı farklı eğitim modellerinin etkinliğini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı ve müdahale tipinde bir araştırma olarak planlanan çalışmaya Ankara'nın Mamak ilçesindeki Açıkalın İlköğretim Okulunun 7. ve 8. sınıfı ile Ege Lisesinin 1. sınıfında okuyan 391 öğrenci alınmıştır. İlk önce araştırmaya katılan öğrenciler arasında sigara içme deneyimi ve sıklığı belirlenmiştir. Ek olarak sosyodemografik faktörlerin ve öğrencilerin sigara içmesini etkileyeceği düşünülen faktörlerin incelenmesi için durum saptama anketi yapılmıştır. Daha sonra müdahale olarak sigara karşıtı eğitim amacıyla iki farklı program uygulanmıştır. İlk olarak çocuk doktoru tarafından sigaranın zararları ile ilgili seminer verilmiş ve ardından ergenler arasında gönüllüler belirlenerek sigaranın zararları ve kullanımının engellenmesi konusunda akran eğitimi yapılmıştır. Müdahalelerin etkisinin değerlendirilebilmesi için her iki program sonrasında öğrencilerin bilgi ve tutumlarını saptamak üzere anketler uygulanmıştır. Yaşlan 12-19 arasında değişen öğrencilerin % 7,7'si sigara içmektedir. % 12,8'i en az bir kez sigara içmeyi denemiştir. Yaşla birlikte sigara içme sıklığı da artmaktadır. Öğrencilerin sigara içmesini etkileyen faktörler arasında ailede anne ve babaya göre abla ve ağabeyin, arkadaşlar arasında da özellikle en yakın arkadaşın sigara içiyor olmasının daha etkili olduğu saptanmıştır. Kendilerini derslerinde daha başarılı bulan öğrencilerde sigara içme sıklığı daha azdır. Sigara içen öğrencilerde alkol kullanma sıklığı daha fazladır. Eğitim modelleri uygulanmadan önce sigara içtiğini belirten 30 öğrenciden üçü (% 10 ) eğitim semineri sonunda, dördü de (% 14,8) akran eğitimi sonunda sigara içmeyi bırakmıştır. Akran eğitimi sürecinde öğrencilerin bilgi düzeylerinin arttığı ve sigaranın sağlık üzerine etkisi konusunda daha çok bilinçlendiği görülmüştür. Öğrencilerin % 62,9'u akran eğitiminde görev almak istediklerini belirtmiştir. Sonuç olarak; halen okullardaki eğitim programlan kapsamında verilen eğitim seminerlerine ek olarak akran eğitimi uygulaması ve okullarda sigara karşıtı ekiplerin oluşturulması her iki programın da etkinliğini artıracaktır.AbstractThis study was undertaken for the purposes of investigating the frequency of smoking among the primary school and high school students of 7th and 8th and 1st class respectively; determining the leading socio-cultural factors that encourage smoking and the tendencies of the students about this subject; measuring to what extent they are aware of the harms of smoking and evaluating the efficiency of different education models attended by students and pediatrician that oppose smoking. 391 students from the 7th and 8th class of Açıklalın Primary School and 1st class of Ege High School located in Mamak district of Ankara were taken as samples to the study which was descriptive and in the style of intervention. Firstly, the experience and the frequency of smoking among students were investigated. In addition, a situation inquiry was held for the purpose of examining sociodemographic factors and also the other factors that may have any effect upon students about smoking. Afterwards, two different education programs opposing to smoke as an intervention, were applied. First of all, a conference was given about the harms of smoke by a pediatrician and then, volunteers were specified among the adolescents for peer education in the field of harms of smoke and prevention of using it. In order to evaluate the effects of interventions, inquiries were applied after both programs to investigate the awareness and tendencies of students. Among the students whose ages varies between 12 and 19, 7,7 % are smoking. 12,8% of them tried to smoke at least once. The frequency of smoking tends to rise when the age increase. It was maintained that among the factors that affect smoking habits of students, the smoking tendencies of brother, sister and the closest friends are more effective than mother, father and other friends. The frequency of smoking seems less in students who are successfull in their lessons. On the other hand, alcohol drinking is frequent in students who smoke. The 3 (10 %) of 30 students who stated that they are smoking before applying the education model, gave up smoking after education conference, while 4 of them (14,8 %) gave up after peer education. During peer education it was realized that, as the knowlwedge of students rise, they become more conscious about the effects of smoking on the health. The 62,9 % of students mentioned that they want to participate in peer education. Consequently in addition to the ongoing training conferences in the context of formal education programs in schools, performing peer education and managing teems opposed to smoking in schools will maximize the efficiency of both programs.