Ödeme sistemlerinde bilgi teknolojileri riskleri

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2006

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ÖZLEM MENEKŞE RUMELİLİ

Danışman: YALÇIN KARATEPE

Özet:

Ekonomik birimler arasõnda mal ve hizmetlerin değişimini kolaylaştõran araçlarõ,kurumsal ve örgütsel çatõyõ, işletim süreçlerini ve haberleşme ağõnõ kapsayan ödeme sistemleri, finansal sistemin ve ekonominin etkin işleyişi için önem arz etmektedirler. Küreselleşen dünyamõzda finansal işlemlerin sayõsõ ve hacmi hõzla artmakta, yapõlan işlemler de küreselleşmektedir. Bu durum ödeme sistemlerinin daha yoğun ilgi görmesine ve merkez bankalarõnõn önemli gündem maddelerinden biri haline gelmesine neden olmaktadõr. Ödeme sistemleri ekonominin can damarlarõndan biri haline gelirken, oluşabilecek risklerin yaratabileceği etkilerin boyutlarõ da büyümektedir. Kredi riski, likidite riski, operasyonel risk, yasal risk, sistemik risk başlõklarõ altõnda incelenen risk gruplarõnõn oluşmasõnõ engellemek için merkez bankalarõnõn bankasõ olarak bilinen Bank for International Settlement (BIS) bünyesinde çalõşmalar yürütülmektedir. Bu kapsamda sistemik açõdan önemli ödeme sistemleri için temel ilkeler (Core Principles of Systemically Important Payment Systems:CPSIPS) Ocak 2001'de yayõnlanmõştõr. Ülkeler sistemik açõdan önemli ödeme sistemlerinin bu raporda belirtilen prensiplere uygunluğunu inceleyip, aksayan yönlerini gidererek risk oluşumlarõnõ en aza indirmeye çalõşmaktadõrlar. Gelişen bilgi teknolojileri ödeme sistemlerinin gelişmesinde önemli altyapõyõ hazõrlarken ödeme sistemleri için riskler de oluşturmaktadõr. Operasyonel risk başlõğõ altõnda, CPSIPS raporunda VII. ilkede irdelenen bilişim risklerinin, en aza indirilmesi yönünde ilgili otoritelerce çalõşmalar sürdürülmektedir. Çalõşma ödeme sistemlerinin önemini vurgulamak, ödeme sistemlerinin barõndõrdõğõ bilgi teknolojileri risklerini belirlemek ve bu risklerin ortadan kaldõrõlmasõna yönelik öneriler sunmak amacõ ile hazõrlanmõştõr. Bu kapsamda çalõşmada ödeme sistemlerinin tanõmõ yapõlmõş, etkinliği değerlendirilmiş, çeşitli ödeme sistemlerinin yapõlarõ irdelenmiş, ödeme sistemlerinin barõndõrdõklarõ bilgi teknolojileri riskleri genel olarak ve tanõtõlan ödeme sistemleri bünyesinde incelenmiş, risklerin ortadan kaldõrõlmasõ için önerilerde bulunulmuştur.