Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: CEMAL KALSEN
Danışman: KASIM KARAKÜTÜK
Özet:Bu araştırmada, Afyonkarahisar ili ve merkez ilçelerinde KOSGEB veri tabanınakayıtlı sanayi ve hizmet sektöründe faaliyet gösteren işletmelerde çalışanların istihdamedilme sürecinde eğitim düzeyinin belirleyici olup olmadığı ve eğitim düzeyi ile ücretdüzeyi arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, nicel ve nitelyöntemler birlikte olmak üzere “karma araştırma” yöntemi kullanılmıştır.Araştırmanın nicel boyutunun evreni, Afyonkarahisar ilinin merkez ve 13ilçesinde KOSGEB veri tabanına kayıtlı sanayi ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösterenmikro, küçük ve orta ölçekli işletmeler oluşturmaktadır. Sanayi sektöründe mikroölçekli 459, küçük ölçekli 200, orta ölçekli 76 işletme, hizmet sektöründe mikro ölçekli87, küçük ölçekli 25, orta ölçekli altı olmak üzere toplam 853 işletmede çalışan 15.290kişiden oluşmaktadır. Araştırmanın nicel boyutunda örneklem seçimi iki aşamalıyapılmıştır. İlk aşamada tabakalı örneklem yöntemi, ikinci aşamada ise küme örneklemeyöntemi kullanılmıştır. Evrenden tabakalı örnekleme tekniği ile örneklem alınmış vemikro ölçekli 32, küçük ölçekli 13, orta ölçekli altı işletme olmak üzere toplam 51işletme ve 576 çalışan araştırmaya dâhil edilmiştir.Araştırmanın nicel verileri, “Sanayi ve Hizmet Sektörlerinde ÇalışanlarınEğitim, İstihdam ve Ücret Düzeyleri Arasındaki İlişkiyi” belirlemeye yönelik olarakgeliştirilen anket formu ile işletmelerin çalışanlarından toplanmıştır. Verilerin analizindearitmetik ortalama, yüzde, frekans, standart sapma gibi istatistik teknikler kullanılmıştır.Katılımcıların sektör, cinsiyet, yaş gurupları, eğitim düzeyi, ücret düzeyi, değişkeninegöre görüşlerinin karşılaştırılmasında, yüzde, frekans, ki-kare, pearson korelasyonkatsayısı, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), çoklu doğrusal regresyon modeli vekullanılmıştır. Veriler SPSS programı kullanılarak analiz edilmiştir.viiAraştırmanın nitel boyutunda ise yine Afyonkarahisar il merkezi ve ilçelerindeKOSGEB veri tabanına kayıtlı olarak faaliyet gösteren sanayi ve hizmet sektörişletmelerinde en az üç yıl iş deneyimi bulunan 14 çalışanla görüşme yapılmıştır.Araştırmanın nitel verileri ise içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir.Araştırmanın sonuçlarına göre hem sanayi hem de hizmet sektöründe kadınistihdam oranı erkek istihdam oranının altında yer almaktadır. Bunun yanında hizmetsektöründe kadın çalışanların eğitim düzeyi, erkek çalışanların eğitim düzeyinden dahayüksektir. Eğitim düzeyi yüksek olan kadın ve erkek çalışanlar hizmet sektöründe,eğitim düzeyi düşük olan çalışanlar sanayi sektöründe istihdam olanağı bulmaktadır.Çalışanların, asgari ücret düzeyinin düşük olması, güvencesiz çalıştırılma ve fazla mesaiücretinin ödenmemesi gibi nedenlerden dolayı her iki sektörde iş değiştirmektedir.Araştırma sonucunda, çalışanların işe girme sürecinde eğitim düzeyininbelirleyici olmadığı, çalışan seçiminde işverenin, deneyim ve referansı en etkili ölçütolarak kabul ettiği görülmektedir. Sanayi sektöründe lisans mezuniyetinin, hizmetsektöründe ise ön lisans ve lisans mezuniyetinin, ücret düzeyi üzerinde etkili olduğusaptanmıştır. Kadın ve erkek çalışanların aynı eğitim düzeyine sahip olmalarına karşınkadın çalışanlar, erkek çalışanlardan daha az aylık ücret elde etmektedir. Kadınçalışanların aylık ücreti üzerinde en çok etkili olan faktör eğitim düzeyi iken, erkekçalışanlarda eğitim düzeyi, yaş, çalışılan sektör, çalışma yılı ve yapılan iş değişkenleriücret düzeyi üzerinde etkili olduğu saptanmıştır.Ailenin eğitim düzeyi, çalışanların eğitim düzeyi üzerinde belirleyici roloynamaktadır. Özellikle kadın çalışanların eğitim düzeyi ile annelerinin eğitim düzeyleriarasında pozitif orta düzeyde bir ilişki söz konusudur. Ayrıca çalışanların eğitim düzeyiyükseldikçe iş bulma, daha iyi yaşam sürdürme daha fazla ücret elde etme ve sosyalhareketliliğe yönelik beklenti ve algıları en üst düzeyde iken, eğitim düzeyi düştükçeherhangi bir beklenti içinde bulunmadıkları anlaşılmaktadır.AbstractThe aim of this study is to find out whether education level is determinative within theprocess of employment for those, who are working in the businesses operating in theindustry and service sectors, registered in the database of KOSGEB in the province ofAfyonkarahisar and its central districts and to establish the relationship betweeneducation level and wage rates. A “mixed survey” method composed of both qualitativeand quantitative methods was used in the study.The micro, small and medium scale businesses operating in the industry andservice sectors which are registered in the database of KOSGEB in the central provinceof Afyonkarahisar and 13 districts, comprise the universe of the quantitative aspect ofthe research. The population of the study is comprised of a total of 15,290 employeesworking in 853 businesses including 459 employees in micro scale, 200 in small scaleand 76 in medium scale businesses in the industry sector and 87 in micro scale, 25 insmall scale and 6 in medium scale businesses in the service sector comprise. Thepopulation selection of the research was made in two phases. The samples wereextracted from the universe using the stratified sampling technique and 576 employeesworking in a total of 51 businesses: 32 micro scale, 13 small scale and 6 medium scale,were included in the study.The quantitative data of the study was collected from the employees of thebusinesses using “The relationship between Education, Employment and Wage Rates ofEmployees Working in the Industry and Service Sectors” questionnaire, developed bythe researcher.Statistical techniques of mean, percentage, frequency and standard deviationswere used in the analysis process. Percentage, frequency, chi square, Phi coefficient,one-way variance analysis (ANOVA) and multiple linear regression model were used inixthe comparison of the participants in terms of sector, gender, age, education level andwage rate. The data was analyzed using the SPSS program.On the other hand, the qualitative data of the study was collected throughinterviews with 14 employees working in the industry and service sectors registered inthe database of KOSGEB, in the central province of Afyonkarahisar and its districts.The qualitative data was analyzed using the content analysis technique.According to the results of the study, the women’s employment rate is below theemployment rate of men in both the industry and service sectors. Moreover, theeducation levels of women are higher than the education levels of men in the servicesector. The men and women, who have higher education levels, are employed in theservice sector and the men and women, who have lower education levels, are employedin industry sector. According to the participants of the interviews, child workers exist inboth sectors, and they are generally primary school graduates. Employees in bothsectors change jobs due to low minimum wage rates, unsecured work, and lack ofovertime payment.According to the results of the study, the education level of employees is not adetermining factor in the process of employment; employers consider experience andreferences as the most effective measures in choosing employees. It was found thateducation level is effective on the wage level of graduate employees in industry sectorand both graduate associate graduate employees in service sector. Although they havethe same education levels, women workers have less monthly wages than their mencounterparts. It was found that while the most effective determining factor of the wagesof women workers is education level, education level, age, employed sector, years ofexperience, and work variables are effective determining factors of the wages of menworkers.The education level of the family plays a determining role on the educationlevels of employees. There is a positive midlevel association between the educationlevel of the women employees and their mothers’ education levels. Moreover, it isunderstood that as the education level of the employees increase, their expectations andperception of finding a job, living a better life, receiving more wages and their socialmobility are at the highest level; meanwhile, as the education level decreases, theirexpectations drop accordingly.