Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SAİTCAN GÜNGÖRDÜ
Danışman: NURETTİN ÖZGEN
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:Dünya üzerindeki üretim kaynaklarının azalmasıyla birlikte atık ürünlerin geri dönüşüme kazandırılması, giderek önem kazanmaktadır. Üretimin doğal kaynaklara dayandığı günümüzün kapitalist dünyasında işleyişin sürekli hale gelmesi adına atık ürünler de mutlak metalar haline dönüşmüştür. Geri dönüşüm sektöründeki işleyişler, ülkelerin gelişmişlik düzeylerine bağlı olarak farklı düzeylerde sürdürülmektedir. Gelişmiş ülkelerde geri dönüştürülebilir atıkların toplanması ve dönüşüme kazandırılmasında formelleşmiş atık yönetim sistemleri uygulanmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde ise bu süreçler, büyük ölçüde enformel ilişkilerle sürdürülmektedir. Bununla birlikte, küreselleşme ve teknolojik gelişmelerle birlikte gelişmekte olan ülkelerde de atık sektörünün formelleşme eğilimleri gözlenmektedir. Türkiye'de de geri dönüşüm uygulamalarındaki işleyiş özellikle 2000'li yıllarla birlikte hızlanmış ve enformelden formelleşmeye doğru hızlı bir dönüşüm süreci yaşanmıştır. Bu süreçler, sermayenin ve devlet unsurunun müdahaleleriyle neoliberal özelleştirme/tekelleştirme sistematiğinde gelişmiştir. Özellikle büyük ölçekli kentlerde topladıkları atık ürünlerle geçimini sağlayan ve geri dönüşümün temel aktörleri olan atık emekçileri, bu geçiş süreciyle birlikte geri dönüşüm sektöründen dışlanmıştır. Atık emekçileri, iç ve dış göçlerle Ankara'ya gelmiş ve enformel emek piyasalarında çalışarak kent yoksulluğuyla başa çıkmaya çalışan bireylerdir. Ankara kenti, enformel atık emekçiliğinin yoğun olarak sürdürüldüğü bir kenttir. Bu çalışmanın amacı, atık emekçilerinin mevcut durumlarını; politik, ekonomik, mekansal ve psiko-sosyal boyutlarıyla ortaya koymak ve sorunlara ilişkin çözüm önerileri geliştirmektir. Çalışmada, nitel araştırma yöntemleri uygulanmıştır. Ankara'nın 3 metropol ilçesinde (Altındağ, Çankaya ve Keçiören) yürütülen çalışmada atık emekçiliğiyle geçimini sağlayan 70 katılımcıyla gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış görüşme ve katılımcı gözlem tekniklerine başvurulmuştur. Literatür incelemeleri ve geri dönüşüm sürecindeki yapısal sorunlardan hareketle; bu çalışmanın kuramsal yaklaşımı, Marksist/Post-Marksist coğrafya paradigması üzerinden inşa edilmiştir. Çalışmanın sonuçları; atık emekçilerinin sosyomekansal olarak farklılaşmış kent içerisinde politik ve ekonomik açıdan dezavantajlı bir grup olan atık emekçilerinin, mekansal ve psiko-sosyal boyutlarıyla da dışlandıklarına işaret etmektedir. Araştırma, atık emekçilerinin mevcut sorunlarını ortaya çıkarmayı ve atık emekçilerinin dahil olduğu bir geri dönüşüm sektörünün temelini oluşturmayı amaçlamaktadır. With the decrease of production resources in the world, recycling of waste products is becoming increasingly important. In today's capitalist world, where production is based on natural resources, waste products have also turned into absolute commodities in order to keep the functioning permanent. Operations in the recycling sector are carried out at different levels depending on the development levels of the countries. In developed countries, formalized waste management systems are used for the collection and recycling of recyclable wastes. In developing countries, these processes are mostly carried out by informal relations. However, along with globalization and technological developments, formalization tendencies of waste sector are observed in developing countries. The operation of recycling practices in Turkey, especially in the 2000s and accelerated With, has experienced a rapid transformation process from the informal to formalized. Waste labourers, who make their living with the waste products they collect in large-scale cities and are the main actors of recycling, have been excluded from the recycling sector with this transition period. Waste labourers are individuals who came to Ankara through internal and external migration and tried to cope with urban poverty by working in informal labour markets. The city of Ankara is a city where informal waste labour is concentrated. The purpose of this study is to examine the current situation of waste workers; political, economic, spatial and psycho-social dimensions and to develop solutions to problems. Qualitative research methods were applied in the study. In the study conducted in 3 metropolitan districts of Ankara (Altındağ, Çankaya and Keçiören), semi-structured interviews and participant observation techniques were used with 70 participants who earn their living from waste labourer. Based on literature reviews and structural problems in the recycling process; the theoretical approach of this study is built on the Marxist / Post-Marxist geography paradigm. Results of the study points out that waste labourers, who are politically and economically disadvantaged group within the socio-spatially differentiated urban, are also excluded from their spatial and psycho-social dimensions. The research aims to reveal the current problems of waste labourers and form the basis of a recycling sector that includes waste labourers.