Almanya'da ve Türkiye'de ortaöğretimde okutulan ders kitaplarına edebiyat didaktiği açısından bir yaklaşım


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: HASAN KAZIM KALKAN

Danışman: DURSUN ZENGİN

Özet:

Edebiyat öğretiminde de tıpkı diğer alanlarda olduğu gibi öğrenim sürecini etkileyen çok sayıda faktör vardır. Bunlar önem derecelerine göre değişik şekillerde sıralanabilir. Ders kitapları edebiyat eğitim-öğretimi sürecinin en önemli etkeni olamasalar bile, bu sürecin en merkezî unsuru olarak gözükmektedirler. Çünkü edebiyat öğretimi edebî metinler aracılığıyla yapılmakta ve tüm çalışmalar metinler üzerinde uygulanmaktadır. Bu nedenle ders kitabındaki metinlerin seçiminde son derece hassas davranılması gerekir. Bu düşünceden hareketle araştırmamızda, “edebiyat dersi kitaplarında kullanılan metinlerin hangi ölçütlere göre seçilmelidir?” sorusunun cevabı aranmıştır. Alan uzmanlarının görüşlerinden faydalanılarak araştırmanın kuramsal alt yapısı oluşturulmuş ve bu görüşlerin ışığında bir ölçütler şablonu meydana getirilmiştir. Araştırmanın analiz bölümünde ise Türkiye ve Almanya’da Lise 10, 11 ve 12. sınıflarda okutulan edebiyat dersi kitapları incelmeye tabi tutulmuştur. Almanya’nın siyasi sistemi nedeniyle tek bir eyaleti ele almanın yeterli olmayacağı düşüncesiyle, üç farklı eyalette okutulan Almanca (ana dil olarak) kitapları ele alınmıştır. Dört bölümden oluşan dördüncü aşamanın ilk bölümünde Almanca ve Türk edebiyatı ders kitaplarındaki edebî metinler nicelik yönünden incelenmiştir. İkinci bölümde edebî metinler ait oldukları dönem esas alınarak tarih temelli bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Üçüncü bölümde her iki ülke ders kitaplarında da en çok yer alan edebî tür olan şiirler içerdikleri tema üzerinden incelenmiştir. Dördüncü ve son bölümde de ilgili ders kitapları kullandıkları yöntem bakımından analiz edilmiştir. AbstractJust as in other fields, also in literature education there are various factors effecting the learning process. These can be ordered differently according to their importance levels. Even if the course books are not the most important factor in literature education-training, it is considered as the central component of the process. Because literature education is done through literature texts and all the studies are applied on texts. Therefore, it should be very sensitive in the selection of the texts in the course books. From this viewpoint, in this study the answer to the question “according to which criteria should the texts used in the literature course books be chosen?” was sought. The theoretical framework of the research was formed by getting use of the thoughts of the specialists in the field and a measurement pattern was originated in the light of the views.In the analysis section of the research, the literature course books used in high school form 10, 11 and 12 in Turkey and Germany were examined. Because of the political system of Germany, the thought of taking only one state being insufficient, German course books (as a mother tongue) used in three different states were examined. In the first chapter of the fourth section which consists of four chapter, the literature texts in the Turkish and German literature course books were examined quantitatively. In the second chapter, a historical based evaluation was done according to the era the literature texts belong to. In the third chapter, poems which are the most literature type in the course books in both countries were examined according to their themes. In the fourth and last chapter, the related course books were analyzed according to the used methods.