Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GHORBAN AZİMY
Danışman: ATAY AKDEVELİOĞLU
Özet:Hazar Havzası ve Basra Körfezi bölgesi sahip olduğu hidrokarbür kaynakları nedeniyle uluslararası güçlerin odak noktası haline gelmişlerdir. İran'ın hidrokarbür rezervlerinin her iki bölgede de bulunması ve bu bölgelerde enerji kaynaklı yaşanan rekabet ve siyasi anlaşmazlıklar bölgeyi daha da kritik bir hale getirmektedir. İran'ın her iki havzada da bölgesel ve bölge dışı aktörlerle yaşadığı sorunlar, ülkenin ulusal çıkarlarını olumsuz etkilemektedir. İran, jeopolitik konumu itibariyle Hazar Havzası'nın Kuzey-Güney ve Doğu-Batı istikametinde yer alsa da, uluslararası boru hattı projelerinin hiç birinde yer alamamıştır. Hazar Denizi'nin hukuki statüsünün belirsizliği ve İran'a düşen payın net olmamasının yanı sıra, İran, diğer paydaş ülkelerin aksine, kendine düşen payı işletemediği gibi, ne kadar rezerve sahip olduğunu da bilmemektedir. Basra Körfezi'nde bulunan ortak hidrokarbür rezervler konusunda da durum iç açıcı değildir. Komşuları İran'ın yalnızlaştırılmasından yararlanarak, uluslararası yabancı sermayenin katkısıyla ortak sahalardan milyarlarca dolar kâr sağlarken, İran bu kârdan yoksun kalmıştır. İran, Batı ile yaşadığı sorunlar nedeniyle uluslararası hidrokarbür nakil hatlarının da dışında bırakılmıştır. Ayrıca uluslararası ambargolar sonucu yabancı şirketler, İran petrol ve doğal gaz sahalarından geri çekilmişler ve birçok proje yarıda kalmış, birçoğu da durma noktasına gelmiştir. Bütün bu olumsuzluklar, ülkenin ulusal çıkarını, güvenliğini ve ekonomik kalkınmasını negatif yönde etkilemiştir.AbstractCaspian zone and Arabian/Persian gulf because of their rich hydrocarbon resources have been become quite important for international powers. There are tow reasons, which increase the importance of Iran and make it a critical region. First, these tow region (Caspian zone and gulf) where mentioned above are a part of Iran’s territory as well. Second, international competition in order to reach to these resources and political disagreements. Iran has been experiencing a lot of internal and external challenges in both Caspian zone and Arabian Gulf that affects the country’s national interests in negative ways. Even if Iran geopolitically is placed in southeast and southwest of Caspian zone, has not been involving in none of international energy pipeline projects. Alongside of undefined legal situation of Caspian Sea between shareholder countries, Iran is not able to use this resource as the other shareholder countries do and Iran doesn’t know the total amount of owned resources in this area. The situation about resources in Arabian/Persian gulf is almost similar to Caspian zone. Nowadays Iran politically has been isolated. Isolation of Iran is an opportunity for neighbour countries in Gulf area to gain billions of dollars that comes from their shared projects with foreign investigators. Due to sanction applied against Iran, international companies and investigators are not allowed to collaborate with Iran in term of energy. Therefore, international companies have not been investigating or stopping existing projects in Iran’s oil and gas areas. All these developments are influencing Iran’s national interests negatively.