Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2012
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HACI ÖNEN
Danışman: Mehmet Akif Koç
Özet:
Önen, Hacı, "Taberî Tefsirinde Dirayet", Doktora Tezi, Danışman, Prof. Dr.Mehmet Akif Koç, Ankara Üniversitesi, 2011, X+162 sayfaTefsirler genellikle rivâyet ve dirâyet tefsirleri şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Esasen tefsirleri mutlak anlamda rivâyet ve dirâyet tefsirleri şeklinde ayırmak mümkün değildir. Dirâyet tefsirlerinde rivâyetler kullanıldığı gibi, rivâyet tefsirlerinde de dirâyet örneklerine rastlanmaktadır. Bundan dolayı tefsirleri, rivâyet ağırlıklı ve dirâyet ağırlıklı tefsirler şeklinde iki kısma ayırmanın daha doğru olduğunu söyleyebiliriz.Taberî tefsiri, rivayet tefsiri olarak bilinmesine rağmen, dirayet tefsirlerinin özelliklerini de taşımaktadır. Taberî, dirâyet tefsirini dil bilgisi ve yapısına dayalı olarak yapmaktadır. Ayrıca Taberî, konular hakkındaki tercihlerini ortaya koyarken dirayet tefsiri yapmaktadır.Taberî tefsirinin dirayet boyutunun önemli bir kısmı, kelime tahlillerinden oluşmaktadır. Müfessirimiz, kelimeleri anlamsal boyutuyla tahlil ettiği gibi, kelimeleri sarf-nahiv, yedi harf, kıraât ve Kur’an’da yabancı kelimelerin varlığı açısından da tahlil etmektedir. Müfessirimiz, kırâatları genelde senedsiz nakledip, tahlil ettiği için bu konuyu dirayet tefsiri açısından ele aldık.Taberî, tefsirinde bazı Kur’an ilimleri ve usûl konularını ele alıp konular hakkında kendi görüşünü ortaya koymaktadır. O, nesh, muhkem- müteşabih, Kur’an’ın icazı ve meseller başta olmak üzere bir kısım Kur’an ilimleri konusunda görüşlerini otaya koymaktadır. Usül konularında, zahir, umum ve siyak konularında önemli tespitler yapmaktadır.Taberî, insanın Kur’an’la ilgisini hitap-muhatap ilişkisi içinde ele almıştır. Hitap-muhatap ilişkisinde en başta gelen unsur dildir. Bu bağlamda muhatabın hitabın dilini anlaması gerekir. Bundan dolayı Allah, anladığı dille muhataba hitap etmiştir.Taberî’ye göre, Allah’ın kelamı ile muhatabın kelamı arasında uyum vardır. Bu durum Arapçada bulunan tüm özelliklerin Kur’an’da da olmasını gerektirmiştir. Sözün ilk ve doğal hali zahir ve âmm olmasıdır. O halde bir sözü evvela zâhir ve âmm anlamıyla anlamak gerekir. Taberî’ye göre, asıl olan sözün zâhiri iken, Zâhirin dışına çıkılması arızî bir durumdur. Taberî, Allah'ın ortaya koyduğu hükümlerin zâhir-âmm üzere olduğunu, Batın-hâs üzere olmadığını ifade eder.
ABSTRACT : "Free opinions in Tabarî’s Tafseer ", Ph.d. Thesis, Supervisor, Prof. Dr. Mehmet Akif Koç, Ankara University, 2011, X+162 pages.Works on tafseer have generally divided into two: traditional tafseers (that are based on reports) and rational tafseers. Infact, to divide tafseers as traditional and rational is impossible. Because reports are used in books of rational tafseers and rational explations are used in traditional tafseers. Therefore, it is possible to say that tafseers are divided into tradition-oriented and rational-oriented ones.Althought Tabarî’s tafseer is known as a traditional tafseer, it has some characteristics of rational tafseer. Tabarî explains data regarding to language, poetry, literature, etc., rationally. Besides, in making decisions about subjects Tabarî makes the diraya (rational-oriented) tafseer.The importantpart of the diraya dimension of Tabarî’s tafseer is the analysis of words. He analyzes words accorging to meaning, grammer, seven leter (huruf-ı seba), reading (kırâat) and foreing vocabulary in Quran. Tabarî usually transfers readings (kıraat),uncertifed. Therefore, we have considered and analyzed this feature as a matter of diraya.In his tafseer, at-Tabarî has dealt with some Quranic sciences and methodological topics and has explained his opinion about them. He has explained his opinion about nash, muhkam-mutashabih, i’jaaz and the other Quranic sciences. He has made some important determinings about the zaheer, the puplic and the siyaak.Tabarî, deal twith the relationship between person and the Quran in terms of the interrogator and the narratee. In that relationship, the most important element is language. In this context, the narratee must understand the language of narrating. Therefore, Allah narrates to the human in an clear language.According to Tabarî there is a harmony between word of Allah and word of human. This fact has ruquired that all characteristic existing in Arabic language should be exist in the Quran, too. The first and natural feature of the word is to be clear and common. So, the word must be understood in its clear and common meaning. According to Tabarî the origin form of word is clearness, but metaphorical meaning of the word is temporary. Tabari expresses that law produced by Allah is clear and common; it is not secret and special.