Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SABRİ CEMİL TOĞRUL
Danışman: Fatih Tank
Özet:Afetler, geçmişte olduğu gibi günümüzde de toplumları tehdit etmeye devam etmektedir. Yer ve zaman gözetmeksizin meydana gelebilen afetler ciddi can, mal kayıplarına ve çevresel kayıplara sebep olmaktadır. Fakat aynı büyükteki afetlerin sebep olduğu kayıplar bölgelere ve toplumlara göre farklılık göstermektedir. Bu durumun temel nedeni, toplumların afetle başa çıkma kapasitesi ya da zarar görebilirlik seviyesinin farklılığından kaynaklanmaktadır. Türkiye’deki iller bazında bir sosyal zarar görebilirlik endeksi oluşturmak amacıyla hazırlanan bu çalışmada; 81 il bazında gelir, çalışılan iş kolları, sağlık hizmetleri, iletişim olanakları, yaşam çevresi vb. sosyal zarar görebilirliği etkileyen etmenlere ilişkin 59 değişkene ilişkin veriler derlenmiştir. Derlenen veri seti ile önce 81 il için Sosyal Zarar Görebilirlik Endeksi (SOZGE) elde edilmiştir. 59 değişkenli veri setinin temel bileşenler analizine uygunluğu incelenmiş 4 değişken diğer 4 değişkenle yüksek korelasyonlu, 5 değişken de Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) ölçütünü sağlamadığı gerekçesiyle analizden çıkarılmıştır. 50 değişkene temel bileşenler analizi uygulanmıştır. Toplam varyansın 2/3’ünü açıklayabilen temel bileşen sayısı 4 olarak tespit edilmiştir. Belirlenen 4 temel bileşenden hareketle 81 ilin endeks değerlerine işaret eden faktör skorları elde edilmiştir. 50 değişkenin 1 temel bileşen ile temsil edilebilmesi için analiz tekrarlanmış ve elde edilen temel bileşen skorları ile 81 il bazında SOZGE değerleri elde edilmiştir. Elde edilen SOZGE değerlerine göre Şırnak ilinin sosyal zarar görebilirlik açısından 1. sırada ve Ankara ilinin sosyal zarar görebilirlik açısından 81. sırada olduğu tespit edilmiştir Disasters continue to threaten societies today as they have in the past. Disasters that occur without regard to time and place cause serious life, property and environmental loss. But the losses caused by the same major disasters vary according to regions and societies. The underlying cause of this situation stems from the difference in the capacity or vulnerability level of societies. In this study which aims to make an index of social vulnerability; firstly, data of 59 variables considered to affect social vulnerability were collected for 81 provinces of Turkey. The Social Vulnerability Index (SOZGE) for 81 provinces was obtained by using the data of variables which are thought to affect the social vulnerability such as income, sex, education, working lines, health services, communication facilities, life environment. The suitability of 59 variable data sets to the principal components analysis (PCA) was examined and 4 variables cause of high correlation coefficient and 5 variables cause of not providing Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) values were extracted from the analysis and the analysis of the basic components of 50 variables was applied. The number of basic components that can explain 2/3 of the total variance was determined as 4. Factor scores were obtained for 4 basic components, and index scores of 81 provinces were obtained according to these four factor scores. In order to be able to represent 50 variables with 1 principal component, the analysis was repeated and the SOZGE values were obtained for 81 provinces with the obtained basic component scores. According to SOZGE values, Şırnak provinces rank was determined as first and Ankara provinces rank was determined as 81th in terms of social vulnerability.