Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Mustafa HARPUT
Danışman: MESUT OKUMUŞ
Özet:Önemli bir dil olan Arap dili bütün diller gibi, geçmişten günümüze dek, çeşitli nedenlerin etkisinde kalarak anlam konusunda birçok değişikliğe uğramıştır ve uğramaya da devam edecektir. Sami Diller ailesine mensup olan ve bu diller içerisinde en eski ve köklü dil olan Arap dili, aynı zamanda içlerinde Proto-Semitik’e en uygun olan dildir. Bu çalışmada aynı kökenden gelen Sami Dillerin birbirlerine olan yakınlıklarından hareketle Kur’ân’da geçen köklerin anlamları veya köklerin anlamlarında meydana gelen değişiklikler, diğer kutsal kitaplar ve diğer Sami Dillerden istifade etmek suretiyle tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla kelimelerin kök anlamlarını tahlil edebilmek için artsüremli semantik analiz yöntemi kullanılmış, köklerin kök anlamları Tanakh’ta, İbranice sözlüklerde, İncillerde, Yunanca ve Aramice (Süryanice) sözlüklerde incelenmiş, son olarak Kur’ân-ı Kerîmde, Arapça sözlüklerde, tefsirlerde ve meallerde karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.Netice itibariyle “Z/K/W” (Z/K/Y) kökünün kök anlamının, “ağaç ve sarmaşıkları (gelişmiş yararsız sürgünlerden) budamak” anlamında olduğu gibi “bir şeyi gereksiz ve kötü şeylerden temizlemek, arındırmak” yani “temizlemek, arındırmak, temizlik ve temiz” gibi anlamların olduğu ve kökün bu anlamı eski zamanlardan beri muhafaza ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca kök anlamın korunmasının yanı sıra, “Z/K/W” (Z/K/Y) kökünün özellikle Kur’ân’ın nâzil olması ile birlikte “artmak, çoğalmak, büyümek, gelişmek, zekât” gibi yeni anlamlar kazanarak anlam genişlemesi gösterdiği tespit edilmiştir.“S/D/K” kökünün ise kök anlamının “doğruyu konuşmak, doğru olmak, doğruluk, dürüstlük, doğru” gibi anlamlar olduğu, kökün asırlardır bu anlamları muhafaza ettiği görülmüştür. Yine kökün, “tasdik etmek, sadaka, sert, sağlam” gibi anlarınında olduğu, bu anlamların gerek Tanakh, gerekse İncil sözlüklerinde de kullanıldığı görülmüştür. Ayrıca kökün cahiliye dönemi ve sonraki dönemlerde “dost, arkadaş” anlamlarında kullanıldığı, fakat bu anlamın Kur’ân’dan önceki kutsal kitap sözlüklerinde geçmediği tespit edilmiştir. “S/D/K” kökünün Kur’ân’ın nuzülü ile birlikte “mehir ve zekât” anlamlarını kazanarak anlam genişlemesi gösterdiği tespit edilmiştir.AbstractLike all other languages, Arabic the most important one, has undergone the changes from meaning perspective due to various reasons from past to present and it continues to undergo. At the same time the Arabic which belong to Semitic family of languages and is the oldest and basic among them, is the most appropriate for Proto-Semitics than any other of those languages. In this work, keeping in mind the closeness to one another of those Semitic languages which are from the same root and by benefitting from other divine books and other Semitic languages, we have tried to determine the meanings of root words of Quran or the changes brought to the meanings of root words of Quran. For the purpose of analysing the root meaning of words, diachronic method of Semitic analysis has been used, the basic meaning of root words has been examined in Tanakh, Hebrew dictionaries, Gospels, in Greek and Aramaic (Syriac) dictionaries and finally it has been analyzed comparatively in Quran, Arabic dictionaries, Quran exegesis and translations.As a result, it is concluded that the basic meaning of “Z/K/W” (Z/K/Y) root has been found as: “trimming the tree & ivies (among grown, useless sprouts)” and “to clean and purify something from unnecessary and bad things”; in other words: “cleaning, purifying, cleanliness & clean” and that the root has been possessing these basic meanings since old times. This has also been proven that besides the possession of those basic meanings, the “Z/K/W” (Z/K/Y) root has shown development, especially with the revelation of Quran, in earning new meanings like “to increase, to multiply, to grow, to improve, Zakat”.While for “S/D/K” root, this has been observed that its basic meaning has been like “to speak truth, to be true, truth, honesty, true” and that it has been possessing those meanings since centuries. Again this has been observed that the root also possesses the meanings like “to verify, charity, firm, strong” and that these meanings are also used either in Tanakh or Gospel dictionaries. Furthermore this has been determined that the root was used for the meaning of “friend, pal” in pre & post-Islamic era of ignorance but that meaning was not found in the dictionaries of divine books before Quran. This has been determined that the root “S/D/K” has shown improvement in earning the meaning like “Dower& Zakat” with the revelation of Quran.