Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: JAVAD JAVADİSABER
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Hatice Dumanoğlu
Eş Danışman: Ali Ergül
Özet:
Bu çalışmada, bazı armut (Ankara armudu ve OH x F 333) (Pyrus communis L.), ahlat (Ahlat-1, Ahlat-2, Ahlat-3) (P. elaeagrifolia Pall.) ve ayva (C. oblonga Mill.) (Quince A) genotiplerinde farklı tuz stresi seviyelerinin in vitro koşullarda mikro sürgünlerin büyüme ve gelişmesi üzerine etkileri ve tuz stresi altında mikro sürgünlerde dehidrin gen ifadeleri araştırılmıştır. Tuzluluk stresi, besin ortamlarına 75, 150, 225 ve 300 mM NaCl ve 7.5, 15, 22.5 ve 30 mM CaCl2.2H2O ilave edilmesiyle oluşturulmuştur. Stres koşulları altında mikro sürgünler 4 hafta süreyle tutulmuştur. Bu sürenin sonunda kültürlerde sürgünlerin canlılık oranı, ortalama sürgün sayısı, uzunluğu ve kalınlık düzeyi, kallus çapı, sürgünlerde zararlanma düzeyi ve ortalama yaş ağırlık özellikleri morfolojik olarak incelenmiştir. Çalışmada gen ifade analizleri için 225 mM NaCl + 22.5 mM CaCl2.2H2O tuz konsantrasyonu kullanılmıştır. Tuz uygulamasından 24, 48, 96 ve 192 saat sonra mikro sürgünlerde dehidrin gen ifade profilleri belirlenmiştir. Çalışmada, Ankara armudu, Quince A ve Ahlat-3 genotiplerinde tüm tuz seviyelerinde sürgünlerin canlılık oranı yüksek değerlerde (%80.5-100.0) bulunmuştur. Ortalama sürgün sayısı tüm genotiplerde kontrole (4.36-8.47 adet/eksplant) göre tuz uygulamalarında istatistiksel anlamda önemli düzeyde daha düşük (1.0-2.52 adet/eksplant) bulunmuştur. Genel olarak tuz konsantrasyonunun yükselmesi ile birlikte ortalama sürgün kalınlık düzeyi azalmış, sürgün uzunluğu ise genellikle kontrol ile benzer olmuştur. Tuz konsantrasyonunun yükselmesi ile birlikte kallus çapı ve toplam yaş ağırlık değerleri düşmüş, sürgünlerde zararlanma düzeyi artmıştır. Sürgünlerde en şiddetli zararlanma düzeyi 300 mM NaCl+30 mM CaCl2.2H2O tuz uygulamasında belirlenmiştir. Dehidrin gen ifadesi bakımından Quince A, Ahlat-3, OHxF 333, Ahlat-2 (24 saat) ve Ankara armudu (48 saat) genotipleri tuzluluk stresine daha erken cevap vermiştir. Sonuç olarak, Ahlat-3, Quince A ve Ankara armudunun mikro sürgünlerinin özellikle yüksek tuz konsantrasyonlarında canlılıklarını yüksek oranlarda devam ettirmesi bu genotiplerin tuz stresine karşı toleranslı olabileceği kanaatini doğurmuştur. Bu genotiplerin dehidrin gen ifadesi daha erken olan (24-48 saat) genotipler içerisinde yer alması dikkat çekmiştir.