Bozcahüyük (Seyitömer/Kütahya) havzası bitümlü şeyllerinin organik jeokimyasal değerlendirmesi ve hidrokarbon potansiyeli


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: FATİH BÜYÜK

Danışman: ALİ SARI

Özet:

Bozcahüyük (Seyitömer/Kütahya) Havzası'ndaki bitümlü kayaçların organik jeokimyasal özellikleri incelenerek, bölgenin çökelim ortam koşulları ve hidrokarbon potansiyelinin değerlendirilmesi amacıyla çalışma alanından temin edilen örneklerde; Rock-Eval piroliz, özütleme, Gaz Kromatografisi (GC), Gaz Kromatografisi-Kütle Spektrometresi (GC-MS), Modified Fischer Assay (MFA) ve organik fasiyes analizleri yapılmıştır. Çalışma sahasındaki gri-yeşil renkli, yer yer kil oranı yüksek, ince taneli kırıntılılardan oluşan, şeyl ve karbonat kökenli, baskın marn litolojili marn-kiltaşı ardalanmalı bitümlü kayaçlar, ortalama %8,9 TOC içeren organik maddece zengin mükemmel kaynak kayadır. Baskın Tip I kerojen ve nadir Tip II kerojen olduğu tespit edilmiştir. Çökelim, indirgen redoks koşullarında anoksik ve zaman zaman tuzluluğu yüksek ortamlarda gerçekleşmiştir. İncelenen örnekler; denizel palinomorf bulgusu olmayan, mevsimsel değişkenliklerin etkisi ile akarsu ve rüzgar ile karadan taşınan otsu ve odunsu fitoklast, karasal amorf organik madde ile spor ve polen gibi karasal palinomorflarla birlikte Botryococcus braunii gibi tatlı su alglerini içermektedir. Kara-deniz ortamı geçiş zonunda, AB organik fasiyes bölgesine düşen alanda, zaman zaman denizel (haliç-koy-gelgit düzlüğü-lagün) ortam etkilerinin de gözlendiği göl ortamında çökeldiği değerlendirilmiştir. Bölgedeki kaynak kayanın, olgunlaşmamış safhada olması nedeniyle petrol türetemeyeceği belirlenmiştir. Çalışma sahasındaki bitümlü kayaçların, kalınlık seviyelerinin uygun, yüksek hidrokarbon potansiyelinin ve ortalama %12,6 (133 L/ton) petrol içeriği bakımından MFA veriminin çok iyi ekonomik seviyede olması nedenleriyle yüzeyde kurulacak retortlama tesisinde sentetik petrol üretimi için elverişli olabileceği değerlendirilmiştir.