Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MEHMET MASATOĞLU
Danışman: DURMUŞ ARIK
Özet:Bu tez çalışması Hinduizm'de dharma kavramını ele almaktadır. Dhṛ kökünden türetilen dharma kelimesi "tutmak, kaldırmak, sürdürmek" anlamına gelmektedir. Kök anlamından başlayarak kavramsal boyutuna kadar dharma'nın anlam haritası ortaya çıkarılmaktadır. Tez giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde Şruti ve Smṛti metinlerdeki dharma kavramının yeri ve önemi incelenmektedir. Kavramın kozmolojik boyutundan sosyolojik boyutuna kadar bünyesinde barındırdığı çeşitli anlamlar ele alınmaktadır. Dolayısıyla Rigveda'dan Purāṇalara kadar geçen süreçteki dharma kavramının tarihi seyri konu edinmektedir. Çalışmanın ikinci bölümünde dharma kavramının Hinduizm'e ait diğer kavramlarla olan ilişkisine değinilmektedir. Purusharthaların bir üyesi olan dharma kavramının diğer üyeler (artha, kāma ve mokşa) ile olan bağlantıları incelenmiştir. Dharma kavramı, Hinduizm'de kurtuluşu ifade eden mokşa kavramıyla olan ilişkisi tartışılmış, karma, reenkarnasyon ve avatara kavramlarıyla nasıl bir bağlantı içerisinde olduğu ele alınmıştır. Hindulara göre dini hayatın dört aşamasını ifade eden Āşrama dharma kavramı incelemiştir. Sonuç bölümünde ise çalışmada ulaşılan sonuçlardan bahsedilmiştir. This dissertation discusses concept of dharma in Hinduism. The word dharma, derived from the root of the dhṛ, means "to hold, to uphold, to maintain". From the root meaning to the conceptual dimension, the meaning map of dharma is revealed. This dissertation consists of introduction, two chapters, conclusion and bibliography. In the first chapter, the place and importance of concept of dharma is examined in Şruti and Smṛti literature. From the cosmological to sociological dimensions of dharma, the various meanings it contains are discussed. Therefore, the historical background of the concept of dharma in the Rigveda to Purāṇas is mentioned. In the second chapter, the relations of dharma with other concepts in Hinduism is discussed. The connections of the concept of dharma, which is a member of Purusharthas, with other members (artha, kāma, mokşa) have been examined. The concept of Dharma, its relation to the concept of mokşa, which means salvation in Hinduism, is discussed and also how it relates to the concepts of karma, reincarnation and avatara. According to Hindus, the concept of Ashramadharma, which expresses four stages of religious life, has been studied. In the conclusion, a general evaluation of the study has been carried out.