Ankara ili Nallıhan ilçesi Yenice köyünde kültür-çevre ilişkileri üzerine etnografik bir değerlendirme


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SOLMAZ KARABAŞA

Danışman: SERPİL AYGÜN CENGİZ

Özet:

Bu çalışmada, Ankara ili Nallıhan ilçesi Yenice köyü üzerinden köylülüğün sürdürülebilir bir hayat tarzı için model olup olamayacağını analiz etmek amaçlanmıştır. Günümüzün daha çok tüketmek için daha çok üretmeye odaklı hayat tarzı, yol açtığı tahribatlar nedeniyle hayatı tehdit eder hale gelmiş ve insanlığı ekolojik krizle karşı karşıya bırakmıştır. Bunu üreten ekonomik sistemin, küreselleşme adı altında bütün dünyayı yeniden örgütlediği bir zamanda alternatif yaşam tarzı arayışlarına dönük girişimlerin işi gittikçe zorlaşmaktadır. Bununla birlikte Türkiye'de köylülük, binlerce yıla dayanan sürdürülebilirlik deneyimleri ve biyolojik çeşitliliğine paralel bir şekilde çeşitlenerek zenginleşen birikimiyle bu sistemin karşısında durabilecek güce sahip gibi görünmektedir. Tez çalışması Türkiye'nin bu zengin mirasının sürdürülebilirliğin mayası olarak kullanılabileceği iddiasındadır. Tez çalışması kapsamında; köylülüğün onu sürdürülebilir kılan özelliklerini tespit etmek amacıyla Ankara ili Nallıhan ilçesi Yenice köyü örneğinde kültür-çevre ilişkilerinin etnografik analizi gerçekleştirilmiştir. Alan çalışması 2013-2017 yılları arasında katılımlı-katılımsız gözlem, görüşme ve görüntüyle belgeleme teknikleriyle yürütülmüştür. Bu esnada köylülüğe ilişkin incelemeye alınan geçim faaliyetleri, beslenme ve bayramlar başta olmak üzere bütün konular ekolojik yaklaşımla ele alınmıştır. Türkiye'de korumacı tarım politikalarından vazgeçilerek 1980 sonrası tamamıyla serbest piyasa ekonomisinin etkilerine maruz bırakılan köylülüğü tarafız bir tutumla ve izole bir kültür olarak değerlendirmek mümkün olamayacağından çalışmada bu tıkanıklığı gidermede gerekli olan açılımı sağlamak üzere ekolojist ideolojinin olanaklarından da yararlanılmıştır. Çalışmada sonuç olarak Yenice'deki köylülüğün doğal çevresiyle kurduğu yakın ilişki çerçevesinde kendi kendine yeterli, kanaatkâr ve kendine özgü bir yaşam biçimi/kültür oluşturduğu; bu şekilde günümüze ulaşmasından da görüleceği üzere çevreyle ilişkileri açısından iyi uyarlanmacı olduğu ancak bunun pazar için üretimle birlikte değişmeye başladığı ortaya konmuştur. Bunun sonucu olarak da köylülük adı verilen yaşam biçiminin onu sürdürülebilir yapan özellikleri terk edilmeye başlanmıştır. Köylülükler, bütün dünyayı değiştiremese bile kültürel bir kategori olarak henüz tamamıyla yok olmadan en azından kendilerini sürdürülebilir kılabilirler. Bunun için politika yapıcılar, uzmanlar ve sürdürülebilir bir yaşamın arayışında olan kişilere düşen görevler bulunmaktadır.