Lydia bölgesi Hellenistik dönem mezar stelleri

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ABDULLAH KASIM SONKAYA

Danışman: Erhan Öztepe

Özet:

Bu çalışmada Lydia Bölgesi'nde bulunmuş Hellenistik Dönem'e ait mezar stellerinin yerel ve bölgesel özellikleri bakımından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda yapılan alan çalışmaları kapsamında öncelikle, bölgeden ele geçmiş ve bugün yurtiçi ve yurtdışı müzelerde sergilenen Hellenistik Dönem eserleri tespit edilerek bunların müze envanter kayıtları ve ilgili diğer kaynaklar ışığında katalogları hazırlanmıştır. Öncelikle stel formları ve figürleri açısından tipolojik olarak gruplandırılan bu eserler, anılan özelliklerinin yanı sıra ikonografik ve stilistik değerlendirmeye tabi tutularak tarihlendirilmiştir. Başta yansıttıkları teknik ve kompozisyon özellikleri olmak üzere yerel ve bölgesel düzeydeki stilistik etkileşimler de dikkate alınarak bölgedeki muhtemel mezar steli yapım atölyelerinin saptanmasına yönelik önerilerde bulunulmuştur. Yapılan bu değerlendirmeler sonucunda bölgenin orta ve güney kesimlerine oranla kuzey yörenin stel üretimi bakımından son derece zayıf olduğu; aynı şekilde 3. yüzyılda bölgenin stel üretimi bakımından oldukça verimsiz kaldığı gözlenmiştir. Ana üretim merkezleri olarak Sardes, Philadelphia, Theira ve Hypaipa kentleri ön plana çıkmaktadır. Bu kentler civarındaki atölyelerde üretilmiş olan eserler gerek stel gerekse figür tipleri bakımından zengin bir çeşitliliğin varlığına işaret etmektedir. Kabartmalarda symposium, dexiosis, atlı figürler ile ayakta veya oturur haldeki kadın ve erkek betimlerinin işlendiği konulara yer verildiği görülmüştür. Stilistik bakımdan yapılan değerlendirmeye göre, 2. yüzyıl kabartmalarında çevre bölgeler ve kentlerle paralel olarak gelişen doğal, plastik yapı yüzyılın sonuna doğru yerini yapaylığa bırakmış; zamanla iyice yerleşen bu şematik yapı steller üzerindeki hâkimiyetini sonraki yüzyılda artarak devam ettirmiştir.