Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: YÜSRA HİLAL BİRCAN
Danışman: NÜKHET MÜGE KART
Özet:Bu çalışmanın amacı üniversite son sınıf öğrencilerinde kariyer bilicinin psikososyal değişkenler açısından incelenmesidir. Çalışmada özsaygı, genel özyeterlilik ve kontrol odağı değişkenlerinin kariyer uyumu üzerindeki etkilerini incelenmektedir. Ayrıca kariyer uyumunun cinsiyet, yaş, fakülte, bölüm, anne babanın eğitim düzeyi ve çalıştığı sektör ile öğrencinin gelir düzeyi gibi değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığı da araştırılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu Ankara Üniversitesi; Siyasal Bilgiler, Eğitim Bilimleri, Eczacılık, Mühendislik ve Fen Fakültelerinde öğrenim görmekte olan seçkisiz olmayan örnekleme yöntemlerinden olan amaçsal örneklemin maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi ile seçilen 296 üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırmada veriler; kişisel bilgi formu, kariyer uyum yetenekleri ölçeği, genel özyeterlilik ölçeği, kontrol odağı ölçeği ve Rosenberg benlik saygısı ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde araştırmanın genel amacı doğrultusunda, kariyer uyumu, genel özyeterlilik, kontrol odağı ve benlik saygısı arasındaki ilişkiyi test etmek amacıyla Pearson korelasyon analizi kullanılmıştır. Katılımcıların, kariyer uyumu, genel özyeterlilik, kontrol odağı ve benlik saygısının sosyo-demografik özelliklerine göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğini test etmek amacıyla İlişkisiz (Bağımsız) Örneklemler T-Testi (Indipendent Samples T-Test) ve İlişkisiz Örneklemler İçin Tek Faktörlü Varyans Analizi (One-Way Anova) kullanılmıştır. Anlamlılık düzeyi 0.05 olarak alınmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre katılımcıların kariyer uyumu ölçeğinin merak alt boyutu dışında, genel özyeterlilik, kontrol odağı ve benlik saygısı ölçeklerinden aldıkları puanlar cinsiyete göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Kariyer uyum ölçeğinin merak alt boyutu cinsiyete göre anlamlı olarak farklılaşmış kadınlar erkeklerden daha yüksek puan almışlardır. Ayrıca araştırma sonuçlarına göre babanın eğitim seviyesi arttıkça katılımcıların kontrol odağı ölçeğinden aldıkları puanların da arttığını görülmektedir. Artan kontrol odağı puanları ise dışsal kontrolün artmasını ifade etmektedir. Öte yandan katılımcıların kariyer uyum yetenekleri, genel özyeterlilik ve benlik saygısı ölçeğinden aldıkları puanların yaşamlarının çoğunu geçirdikleri yere göre farklılaşmadığı belirlenmiştir. Kariyer uyum yetenekleri ölçeğinin kontrol alt boyutu ise farklılaşmaktadır, bu farklılaşma yaşamın çoğunun geçirildiği yer olan büyükşehir ile il arasındadır. Yaşamının çoğunu büyükşehirde geçirenlerin uyumun kontrol boyutundan daha yüksek puan aldığı görülmektedir. Bununla birlikte kontrol odağı ölçeğinden alınan puanlar katılımcıların yaşamlarını geçirdikleri yere göre farklılaşmaktadır. Yaşamının çoğunu ilçe ve illerde geçiren katılımcılar yaşamının çoğunu büyükşehirlerde geçirenlere göre kontrol odağı ölçeğinden daha yüksek puan almışlardır. Diğer taraftan sözel alanda eğitim alanların kariyer uyumları sayısal alanda eğitim alanlardan daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre benlik saygısı, özyeterlilik, kontrol odağı gibi değişkenler hem fakülte farklılıklarından hem de alan farklılıklarından etkilenmemektedir. Ayrıca bölümünü akademik nedenlerle tercih etmiş olanların iç kontrol odağı mesleki getiriler nedeniyle tercih etmiş olanlara göre daha yüksektir. Özellikle ailevi nedenlerle kendi kararları dışında mesleklerini bölümlerini seçmiş olan bireylerin kariyer uyum puanları düşük çıkmıştır. Anahtar Kelimeler: Kariyer Uyum Yetenekleri, Genel Özyeterlilik, Kontrol Odağı, Benlik Saygısı The aim of this study is to investigate career consciousness in terms of psychosocial variables in senior university students. In this study, the effects of self-esteem, general self-efficacy and locus of control variables on career adjustment are examined. It was investigated whether career adjustment differs according to factors such as gender, age, faculty, department, parental education level and sector and student income level. The working group of the study was Ankara University; The purposeful sample, which is one of the non-random sampling methods in the faculties of Political Sciences, Educational Sciences, Pharmacy, Engineering and Science, is composed of 296 university students selected by maximum diversity sampling method. The data in the research; collected with using personal information form, career adjustment abilities scale, general self-efficacy scale, locus of control scale and Rosenberg self-esteem scale. In order to test the relationship between career adaptation, general self-efficacy, locus of control and self-esteem, Pearson correlation analysis was used to evaluate the data. In order to test whether the participants showed significant differences according to their socio-demographic characteristics, career adaptation, general self-efficacy, locus of control and self-esteem, Indipendent Samples T-Test and Single Factor Variance Analysis used. Significance level was taken as 0.05. According to the results of the study, the scores obtained from the general self-efficacy, locus of control and self-esteem scales did not show a significant difference according to gender except the curiosity subscale of the career adjustment scale. The curiosity subscale of the career adjustment scale was significantly differentiated by gender. In addition, according to the results of the research, it was observed that the higher the education level of the father, the more points the participants received from the locus of control scale. Increased locus of control points indicate increased external control. On the other hand, the scores obtained from the participants' career adaptation ability, general self-efficacy and self-esteem scale did not differ according to where they live most of their lives. The control sub-dimension of the career adjustment skills scale is differentiating, this difference is between the metropolitan area and the province where most of life is spent. It is seen that those who spend most of their lives in the metropolitan area score higher than the control dimension of compliance. However, the scores obtained from locus of control scale differ according to the place where the participants live their lives. Participants who spent most of their lives in districts and provinces scored higher than the locus of control scale than those who spent most of their lives in metropolitan areas. On the other hand, it was concluded that those who received verbal education had higher career adaptation than those who received education in numerical area. According to the results of the research, variables such as self-esteem, self-efficacy and locus of control are not affected by both faculty differences and field differences. In addition, those who chose the department for academic reasons had higher internal control focus than those who chose it because of their professional returns. The career adjustment scores of the individuals who have chosen their professions other than their own decisions due to family reasons were low. Keywords: Career Adaptability, General Self-Efficacy, Locus of Control, Self-Esteem