Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ABDULGANİ KAÇAR
Danışman: İRFAN ALBAYRAK
Özet:Eski Mezopotamya'da büyü, inanç sisteminin bir bileşeni durumundaydı ve mitolojik metinlerde sıklıkla işlenen bir konuydu. Büyü ritüelleri, Mezopotamya sakinleri için günlük hayatın bir parçası konumundaydı. Çalışmamızda ele aladığımız "ak-büyü/koruma-sağaltma büyüsü ritüelleri", cinler, hayaletler ve kara-büyü gibi metafizik varlıkların neden olduğuna inanılan rahatsızlıkları tedavi etmek kullanılıyordu. Eski Mezopotamyalılara göre bu sıkıntılar, onlara, işledikleri günahlar nedeniyle tanrılar tarafından ceza olarak gönderilmekteydi. Söz konusu ritüeller, hemen hemen her soruna karşı āšipu ya da mašmaššu denilen bir uzman tarafından uygulanmaktaydı. Bunun yanında, nedeni bilinen fiziksel rahatsızlıkları tedavi etmek için asȗ tarafından yürütülen hekimlik hizmetleri vardı. Yanı sıra, bazen aynı hastaya āšipu ve asȗ tarafından birlikte tedavi uygulanıyordu. Koruma-sağaltma büyüsü ritüellerini yöneten āšipu/ak-büyücü, zorlu bir eğitim süreci sonunda bu unvanı almakta ve sonrasında yasal bir görevli olarak hizmete başlamaktaydı. Eski Mezopotamya düşüncesine göre "sözle" kaderi değiştirme yani büyü yapma yeteneği tanrı Enki tarafından, tufan öncesi dönemde yaşamış "yedi bilgeden" biri olan Adapa'ya öğretilmiştir. "Yeryüzünün ve gökyüzünün sırrı" denilen bu bilgi, daha sonra yazıya geçirilerek ve katiplik okulları vasıtasıyla nesilden nesile aktarılmıştır. Bu çalışmada, modern dillere çevrilmiş çiviyazılı metinler ve günümüz araştırmacılarına ait bilimsel eserler incelenerek, büyünün Eski Mezopotamya sakinlerinin düşünce ve inanç dünyalarındaki konumu belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca koruma-sağaltma büyüsü ritüellerinin, günlük hayatta başlıca kullanım alanları hakkında bilgi verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Eski Mezopotamya, Sumerliler, Akadlılar, din, tıp, büyü, koruma-sağaltma büyüsü, āšipu, mašmaššu. Magic was a component of belief system in ancient Mesopotamia and was often handled in mythological texts. Magic rituals were a part of everyday life for the inhabitants of Mesopotamia. The "incantation rituals" that we dealt with in our study were used to treat ailments believed to be caused by metaphysical entities such as demons, ghosts and witchcraft. According to ancient Mesopotamians, these troubles were sent them as punishments by gods/goddesses because of their sins. These rituals were performed by a specialist called āšipu or mašmaššu against almost any problem. Otherwise, there were medical service conducted by asȗ, to treat known physical ailments. Besides, sometimes the same patient was treated by both āšipu and asȗ. The performer of the incantation rituals, āšipu, took this title at the end of a difficult training process, and then started to serve as official. According to the thought of ancient Mesopotamia, the ability to change fate by "word", that is, to cast spells, was taught by the god Enki to Adapa, one of the "seven sages" who lived before the flood. This knowledge, which is called "the secret of the earth and the sky", was later written and transferred from generation to generation through scribe schools. In this study, it has been tried to determine the position of magic in the worlds of thought and belief of Ancient Mesopotamians, by examining the cuneiform texts about magic, and the scientific works of today's researchers. In addition, information was given about the main uses of incantation rituals in daily life. Key Words: Ancient Mesopotamia, Sumerians, Akkadians, religion, medicine, magic, incantation, āšipu, mašmaššu.