Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NİLGÜN TONGUÇ
Danışman: SEÇİL AYSED BAHÇE
Özet:Globalleşme 1980'lerde başladı ve 1987'den itibaren etkisi giderek artmaya devam etti. Türkiye'nin Ödemeler Dengesi hesabına yansıdığı gibi, 1987-2016 döneminde Türkiye'de cari açık ile ilgili gelişmeler ele alınmış ve 1991 yılı son döneminden itibaren 2016 yılı sonuna kadar üç aylık verilerle cari açık ve T.C. Merkez Bankası politika faizi arasındaki ilişkiler zaman serilerinden VAR Modeli ile incelenmiştir. Üç aylık dönemler için yapılan VAR Analizi (Etki-Tepki ve Varyans Ayrıştırması Analizi) sonucunda, cari açık arttığında T.C. Merkez Bankasınca değiştirilen politika faizine cari açığın tepki verdiği görülmüştür. Daha az olmakla birlikte ters yönlü etki de vardır. Söz konusu etkileşim, büyük ölçüde, piyasalara hızlı giriş/çıkış özelliğine sahip ve getiri amaçlı portföy yatırımlarından kaynaklanmaktadır. Esas olarak T.C. Merkez Bankası ve IMF kaynaklarından aldığımız verilerle yaptığımız incelemeler ve analizler sonucunda, T.C. Merkez Bankası politika faizi, cari açık ve portföy yatırımları etkilerinin hızlı bir şekilde gerçekleştiğini ve etkileşimin karşılıklı olduğunu, bu nedenle politika faizinin önemli bir politika aracı olduğunu gördük. (Gelişmiş ülkelerde cari açığın nedenleri farklı olabildiğinden, sonuçların yorumunda gelişmekte olan ve dışa açık ülke ekonomisi özellikleri göz önünde bulundurulmuştur.) 1980'lerden sonra Türkiye'de çok sayıda kriz yaşanmıştır. (1983, 1994, 2001 krizleri gibi). 2001 Şubat Krizi (2000 yılı sonunda başladığı için 2000 krizi de denilmektedir) sonrası Türkiye için bir dönüm noktası olmuş ve T.C. Merkez Bankası'nın temel amacı fiyat istikrarının sağlanması olarak belirlenerek, önce örtülü, sonra açık olarak politika faizi ilân edilmeye başlanmıştır. Bankanın bağımsızlığı güçlendirilmiş ve uygulayacağı para politikasını kendisi belirlemeye başlamıştır. T.C. Merkez Bankasınca 1991 yılı son döneminden 2002 yılına kadar iskonto faiz oranı politika faiz oranı olarak kullanılmıştır. 2002-2016 döneminde ise, enflasyon hedeflemesi rejimine geçilerek temel para politikası belirleyicilerinden olan kısa vadeli faiz oranları politika faizi olarak kullanılmaya başlanmıştır. Kısaca, 1980'lerde başlayan küreselleşmenin etkilerinin görüldüğü 1987-2016 yıllarında Türkiye'de cari açık giderek artış göstermiş ve dış kaynak gereksinimi artmış olup, cari açığın finansmanında portföy yatırımlarının Ödemeler Dengesi Finans Hesabındaki payı giderek artmıştır. Bu çerçevede yaptığımız inceleme ve analizler, cari açığın finansmanı için dış kaynak ihtiyacı olan Türkiye'de T.C. Merkez Bankasınca ilân edilen politika faizinin önemini göstermekte, dış dünya ile rekabet edebilen faiz seviyesinin gerekliliğini ortaya koymaktadır. The globalization has started in 1980's, with increasing effect after 1987. As has been reflected in the Balance of Payments (BOP) Account of Turkey, the developments related to the current account deficit between 1987-2016 has been discussed and the relationship between the current account deficit and the Central Bank policy interest rate has been analyzed by the VAR Model of time series by using quarterly data from the end of 1991 to the end of 2016. As a result of the analysis of the VAR (Vector Autocorrelation Regression) for the quarterly periods, the current account deficit reacted as the Central Bank of Turkey has changed the policy interest rate, during the times when the current account deficit increased. There is also smaller and reciprocal effect. This interaction is largely due to portfolio investments which have fast entry and exit capabilities and seeking for profit on the market. As a result of analyzes made by mainly using the data from the Central Bank of Turkey and the IMF sources, we have seen that the Central Bank policy rate, current account deficit and portfolio investment effects are taking place rapidly and interaction is reciprocal and the policy rate is an important policy tool for the Central Bank of Turkey. (The characteristics of a developing and open economy have been taken into account in the interpretation of the results). After the 1980's, there were many crisis in Turkey (such as the crise of 1983, 1994 and 2001). After the 2001 crisis (since it started by the end of 2000, it is also called the 2000 crisis), it became a turning point in Turkey and it was determined that the main objective of the Central Bank of Turkey is to sustain price stability. So, the policy interest rate has been started to be set and declared officially. The independence of the bank has been strengthened and the policies have been started to be designed and implemented autonomously. From the end of 1991 until the end of 2002, the Central Bank of Turkey used the discount interest rate as the policy interest rate. In 2002-2016 period, inflation targeting regime was adopted and short-term interest rates, which are determinants of basic monetary policy, started to be used as policy interest rate. Briefly, during the years 1987-2016, the current account deficit increased in Turkey with the increasing need for foreign financing as well as the increasing share of portfolio investments in the Finance Account of the Balance of Payments (BOP) of Turkey. The analysis made in this framework shows the importance of the policy rate declared by the Central Bank of Turkey, which is in need of foreign funding for the current account and it shows the necessity of interest rate level which can compete with the outside world.