Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ZEHRA NUR SALMAN
Danışman: ABDULKADİR DÜNDAR
Özet:Osmanlı tarihinin dönüm noktalarından olan 19. yüzyılın ilk otuz senesinde Sultan olan II. Mahmut, Batılılaşma çabalarıyla özdeşleşen tarihî şahsiyetlerdendir. Onun, tarihî yarımada dışında, Tophane'de yaptırdığı Nusretiye Camii, dönemin ruhunu yansıtan önemli eserlerdendir. Kışla yapısıyla bir bütün oluşturacak şekilde inşa edilen caminin dinî temsiliyeti, hünkâr kasrının dünyevî temsiliyetiyle birleştirilerek cami tipolojisinde yeni bir biçim ortaya çıkarılmıştır. Barok üsluptan Ampir üsluba geçişi simgeleyen eserlerin öncüsüdür. Caminin içindeki kuşak yazısı ve kitabeler, hat sanatının seçkin örneklerini oluşturur. Camiyi inşa ettiği bilinen Krikor Amira Balyan, bu yüzyılda 4 kuşak boyunca büyük ölçekte eserlerle anılan Balyan ailesinin atasıdır. Caminin isimlendirilmesi, Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılışıyla ilişkilendirilir. Dönemin olaylarına bakıldığında, caminin açılışından hemen sonra Yunan ayaklanmalarına karşı kazanılmış zaferler olduğu da görülür. İsimlendirmeyle ilgili bir arşiv belgesi, önerilen adların değerlendirilerek içlerinde "Câmi-i Nusret"e karar kılındığını belirtir. Devlet Arşivlerinde yapılan araştırmalarda, caminin inşaat defterleri bulunamamış, caminin geçirdiği tamirler ve mefruşatla ilgili 58 adet belgeye ulaşılmıştır. Caminin inşasının tamamlandığı 1826 yılından, tespit edilebilen son tamir belgesi tarihi olan 1909'a kadarki 83 yıllık zaman dilimi içinde, sadece camiyle ilgili olduğu tespit edilen toplam masraf 273 bin 237 kuruştur. Ayrıca şadırvanın yeniden inşası ve sonrasında keşfiyle ilgili 2 belge bulunur. Belgelerin birinden, camiye bağlı bir sıbyan mektebi olduğu öğrenilmektedir. Cami ilk yapıldığı sırada 34 kişi olan görevli sayısı, takip eden dönemlerde artmıştır. Caminin açılışından 9 ay sonra, o tarihte yeni bitirildiği anlaşılan sebil binası için ilk defa görevlendirilecek olan kişilerin, minare kandilcileri ve 8 müezzin olduğu tespit edilmiştir. In the first thirty years of the 19th century, Mahmut II is one of the historical figures identified with the Westernization efforts. Nusretiye Mosque in Tophane is outside the historical peninsula and one of the important buildings reflecting the spirit of period. The mosque was built to form a harmony with barracks and a new form has emerged in mosque typology by combining religious representation with the secular representation. It symbolizes the transition from Baroque style to Empiric. The writings inside the mosque constitute outstanding examples of calligraphy. It is known that Krikor Amira Balyan built the mosque. The naming of mosque is associated with abolition of the Janissary Corps. It is also seen that there were victories won over the Greek uprisings immediately after the opening of the mosque. An archive document states that the names were evaluated and a decision was made on "Câmi-i Nusret". In the archives, the construction books could not be found, and 58 documents are found about the repairs. Between the years from 1826 to 1909, total cost of repair for the mosque was 273 thousand 237 kurush. There are two documents regarding the reconstruction of the fountain. One document states that there is a primary school affiliated to the mosque. When the mosque was first built, 34 people were on duty and this number increased in the following periods. The first people assigned for public fountain building were the people responsible from the lighting of the minarets and 8 muezzins of the mosque.