Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Birol Şevki TAVLI
Danışman: GÖKHAN ATILGAN
Özet:Türkiye’de konuşulan dillere ilişkin kararlar ve girişimler, Kemalist reform tasarımının dikkate değer bileşenlerindendir. Atatürk yönetimindeki ülkede uygulanan dilsel dönüşüm, uluslararası alanyazınında geliştirilen dil planlaması kavramıyla örtüşen özellikler taşımaktadır. Dilsel benzeştirme ve yaygınlaştırma süreçleriyle tekdilli bir toplum düzeni kurulması, Türkçenin ikideğişkeli görünümünün sona erdirilmesi, Latin temelli abecenin benimsenmesi ve sözvarlığının yenilenip çağcıllaştırılması; bu dönüşümün başlıca uğraklarıdır.Türkçenin sözlüğünde yaşanan değişim; önce özleştirme, ardından bildikleştirme olarak nitelendirilebilecek çabalarla ortaya çıkmıştır. Bu araştırmada, anılan dönemde konum ve bütünce planlamasının kapsamına giren olgular, tarihsel bir örnek olay incelemesi olarak, yeni bir model önerisiyle çözümlenmeye çalışılmıştır.Daha önce belirlenmiş terimler, Türkiye deneyimine uyarlanmış ve ek olarak, yeni kavramlaştırmalara gidilmiştir. Planlama, beş temel, bir tamamlayıcı adımda ele alınmıştır. Fishman’ın (2006) iki kutuplu boyutlar terimi, yöntem seçeneklerinin iki uçlu ölçeğini simgeleyen bir metafor olarak, planlamanın anahatları şeklinde yeniden adlandırılmıştır. Tez boyunca, Türkiye’de “dil devrimi”nin, siyasî otorite eliyle yürütülen ve yönetici seçkinlerin ideolojik tutumundan ayrı düşünülemeyecek bir uygulama olduğu açıklanmıştır. Türkiye’deki dillere, özel olarak da Türkçeye yönelik düzenlemelerin, toplumsal ve iletişimsel sonuçları değerlendirilmiştir.AbstractDecisions and attempts related to the languages spoken in Turkey are the significant compounds of Kemalist reform envisagement. The linguistic transformation implemented in the country that was under Atatürk’s rule has qualifications matching the concept of language planning, developed in the international literature.Settlement of a monolingual social order through the processes of linguistic assimilation and spread, obliteration of the diglossic aspect of Turkish, adopting a Latin based alphabet and modernization of the vocabulary by renovation are the major moments of this transformation. The change occurred in the lexicon of Turkish came out with the efforts which can be characterized as purification first, and then vernacularization. This study tries to analyze the facts included in the scope of status and corpus planning in the aforementioned period as a historical case study, offering a new model. The terms which were already defined have been adjusted to the Turkish experience and additively, new conceptualizations have been made. The planning has been examined in five main and one supplementary steps. Fishman’s (2006) term, bipolar dimensions, has been renamed as mainline tracks of the planning, a metaphor symbolizing the dichotomous scale of methodical selections. It has been expounded throughout the thesis that the “linguistic revolution” in Turkey is an implementation that is carried out by political authority and is indissociable from the ideological attitude of ruling elites. The social and communicative results of the regulations with regard to the languages in Turkey, particularly Turkish, have been evaluated.