Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: RIZA KORKMAZGÖZ
Danışman: ŞABAN ALİ DÜZGÜN
Özet:Tarih akıl (duyular ve sezgi de buna dâhil) ve vahiyden sonra insan için üçüncü bilgi kaynağıdır. Allah tüm isim ve sıfatlarıyla tarihte tecelli eder. Bu bakımdan tarih teolojinin en geniş ufkudur. Öyleyse Allah'ı ve davranış tarzını (sünnetullah) tarihsel sürece bakarak öğrenme imkânına sahibiz. Diğer taraftan Kur'an'da büyük bir yer tutan kıssalar, toplumların yükselme ve çöküş sebeplerini açıklarken, tarihsel sürecin işleyişi hakkında, zaman varoldukça, değişmeyecek kesin bilgiler vermektedir. Bu bakımdan tarih insan için hem Allah ve hem de kendi cinsi hakkında temel bilgi kaynaklarından birisidir.Tarihi "Allah'ın günleri" (eyyamullah) olarak tanımlayan Kur'an, tarihsel süreci,özellikle, "Allah'ın yaratış şekli (fıtratullah), Allah'ın fıtrat boyası (sıbğatullah) ve "Ġlahiyasalar" (sünnetullah) kavramları çerçevesinde ele almaktadır. Bu kavramlarda da görüleceği üzere Kur'an, tarihi, asla Allah'tan kopuk bir süreç olarak görmez. Tarihin bir ucunda insan,diğer ucunda ise Allah vardır. İnsanın yorumladığı tarih alanı, kendi cinsinin tarihsel eylemlerinden oluşması bakımından antropolojik, ama aynı zamanda bir bütün olarak Allah'ın mahlûku yani ilke ve yasaları (fıtratı) Allah tarafından belirlenmiş ve her an O'nun müdahalesine maruz kalıyor olması cihetinden teolojik bir yapıya sahiptir. Buna göre tarih,ilahi ve beşeri yönleri olan bütünsel bir süreçtir.Kur'an tarihin oluşumunda insana merkezi bir yer verir. Kur'an'da yer alan ve insanın yeryüzünün halifesi olarak yaratılması, "emanet"i yüklenmesi, selim bir fıtrata sahip kılınması, eşyanın isimlerinin öğretilmesi vb. konular, insanın söz konusu merkezi rolünü anlamak bakımından önemlidir. Tüm bu yaratılış özellikleriyle insan, kendi tarihinin öznesidir.Kur'an'a göre tarih ilk insan Âdem ile başlayıp kıyamet denen ve insan bilgisine kapalı bir sonda bitecek, fakat tarihsel eylemlerin hesap alanı olarak ahirette başka bir boyutta devam edecek olan anlamlı ve gayeli bir süreçtir. Bununla birlikte Kur'an'da tarihsel sürecin yasalı, objektif, ahlaki, tekâmül eden, dolayısıyla iyimser, tüm insanlığı içine aldığı için evrensel, diyalektik, iyinin kötüye karşı son tahlilde galip geldiği ve Allah'ın dilediği kişi ve toplumları ilahi mesajı taşıması için seçmesi anlamında seçmeci bir karakter taşıdığı görülmektedir.AbstractHistory is the third source of knowledge after revelation and wisdom (includingfeelings and intuition) and Allah manifests with His Names and Attributes in History. In thisregard History is the widest future of theology. Then, by examining the historical period wehave the chance to learn Allah and His treatment (Sunnetullah). On the other hand whenexplaining the rise and decline of the communities, the parables holding a great part inQur’an give specific information about the functioning of the historical process that will notchange in time. In this regard, History is a source of fundamental knowledge about mankindand Allah.The Quran defines the History within the framework of concepts like "Allah's days"(eyyamullah) , the historical process, in particular, "Allah’s way of creation (fıtratullah),Allah's behavioral paint (sıbgatullah) and "divine law" (Sunnetullah).As it can be understood from these concepts, the Quran never defines the History as aprocess detached from Allah. At one end of the History there are humankind while at theother end is Allah. The historical period interpreted by men, in terms of the formation of hisown historical actions is anthropological yet as a whole it is Allah’s Creature, ie; Allah’sprinciples and laws (fıtrat) are set by Allah and exposed to His continual intervention so thisrespect it has a theological nature. For these reasons History is a holistic process havingdivine and human aspects.Quran gives a central place to men in the formation of human History. As explainedin the Quran, the creation of man as the caliph of the earth, to take upon himself the "trust",having been enabled with a benign nature, having been taught the names of objects and suchis important for men to understand his central role. Having all these creational capabilities themen is the subject of his own History.According to the Qur'an, the History is a significant and purposeful processbeginning with the first man Adam and will end on so-called the Judgment day which isconcealed from the human knowledge, but will continue in another dimension according thehistorical account of actions in the Hereafter. However, it is seen in the Qur'an that thehistorical process is fair, objective, moral, evolving, so optimistic and universalaccommodating humanity, dialectical and in the final analysis good overcomes evil and Allahis selective in willing the individuals and societies He chooses to carry the Divine message.