Tarihçesi, derlenmesi ve diziniyle Atatürk'ün söylev ve demeçleri

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2011

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MAHMUT BOLAT

Danışman: TEMUÇİN FAİK ERTAN

Özet:

Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, 1906–1938 yılları arası Atatürk’e ait söz ve yazıların derlenmesi ile oluşturulmuş bir eserdir. Eserin ilk cildi 1945’te, ikinci cildi 1952’de, üçüncü cildi 1954’te ve dördüncü cildi 1964’te yayınlanmış ve ilk üç cildi “Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri” adını taşıyan eserin dördüncü cildi ise “Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri” adıyla yayınlanmıştır. Eser, dönemin Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü müdür muavini ve kitaplık arşiv ve müze memuru olan Nimet Arsan (Unan) tarafından derlenmiştir. Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri’nin derlenerek kitaplaştırılmasının, başlangıçta bilimsel amaçlarla yapıldığı ve Türk Devrimini ve rejimini halka anlatmak, benimsetmek amacıyla yapılan çalışmaların bir sonucu olduğu görülmekle birlikte, zamanla bu eserin Atatürk, Atatürkçülük, Türk devrimi ve rejimini, yurt içinde ve dışında tanıtmak niteliğine büründürüldüğünü ve bu amaçla basıldığını söylemek mümkündür. 1945 yılından itibaren çeşitli baskıları yapılmış olan ASD, 1981 basımı da dahil olmak üzere Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü tarafından yayınlanmıştır. 1989 tarihinden itibaren Atatürk Araştırma Merkezi tarafından yayınlanmaya başlanan ASD’ye bu tarihten itibaren, Utkan Kocatürk ve Sadi Borak tarafından hazırlanıp, 1972’de Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü tarafından yayınlanan “Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Tamim ve Telgrafları V” adlı eserde yer alan Atatürk’e ait konuşma ve yazılar eklenerek eserin genişletilmiş baskıları yapılmıştır. Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri serisinin, sadece dördüncü cildinin ilk baskısına bir dizin hazırlanmış olmakla birlikte, ilk üç cilt için böyle bir çalışma yapılmamıştır. Bu eksikliği ortadan kaldırma amacına yönelik olarak bu çalışmada, Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-III adlı eserin orijinal şekliyle 1997 yılında yayınlanmış olan son baskısı esas alınarak, esere bir dizin hazırlanmıştır. “Tarihçesi, Derlenmesi ve Diziniyle Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri” adını taşıyan tez, temel kavramların terminolojik olarak ele alındığı ve Türkiye dışındaki bu türden eserlerin işlendiği “Giriş” ve ASD’nin basımı öncesi benzer amaçlarlaiiyapılan çalışmalar ve eserin derlenmesi, basılma amacı, içeriği ve önemi üzerinde durulan “Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri’nin Tarihçesi ve Derlenmesi” başlıklı birinci bölüm, ASD’nin çeşitli dönemlerdeki baskıları ve o dönemlerin kısaca değerlendirildiği “Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri’nin Çeşitli Dönemlerdeki Baskıları” başlıklı ikinci bölüm, ASD benzeri ve bu eser üzerine yapılan çalışmaların tanıtıldığı “Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri Üzerine Yapılan Çalışmalar ve Benzeri Eserler” başlıklı üçüncü bölüm, olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Bunun dışında, ASD I-III’ün dizininin yer aldığı “Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-III’ün Dizini” ayrı bir başlıkta değerlendirilmiştir.AbstractStatements and Speeches of Atatürk is a work which consists of a collection of Atatürk’s sayings and writings between 1906 – 1938. The 1st volume of this work in 1945, the second volume in 1952, the third volume in 1954 were published in 1964 with the name “Statements and Speeches of Atatürk” and the fourth volume was published with the name “Circular Letters, Telegraphs and Manifestos of Atatürk”. This work was collected by Nimet Arsan (Unan) who was the manager assistant and public servant of library archieve and museum. It is possible to say that to make a book out of Atatürk’s statements and speeches is not only an outcome of the efforts aiming to explain the Turkish revolution to the public and have them adopt to it more easily but also that in time it has been used to introduce Turkish revolution and regime in and out of the country. Statements and Speeches of Atatürk of which different publications have been done since 1945 including the 1981 edition was published by the Institute of Turkish Revolution History. Extended editions of the work were published by adding the sayings and writings of Atatürk in “Statements & Speeches, Circular Letters & Telegraphs of Atatürk V” which was published by Institute of Turkish Revolution History to the Statements and Speeches of Atatürk which started to be published by the Atatürk Research Center and was prepared by Utkan Kocatürk and Sadi Borak. Although a concordence was done for the first edition of the fouth volume of Atatürk’s Statements and Speeches Series, no such work was done for the first three volumes. In this study aiming the removal of this deficiency, a concordence has been prepared for the work originally based on the last edition of Statements and Speeches of Atatürk I-III, published in 1997. The thesis called “Atatürk’s Speeches and Statements with its history, compilation and index” consists of three parts, in the “introduction” of which basic concepts are discussed terminologically and these kinds of works outside Turkey are covered; the first chapter called “History, Compilation and Content of Atatürk’s Speeches and Statements” which emphasizes the works done with the similar aimsivbefore the publication of Atatürk’s Speeches and Statements and the compilation of work, aim of publication, content and importance; the second chapter called “Publications of Atatürk’s Speeches and Statements in different periods” in which Publications of Atatürk’s Speeches and Statements in different periods and those periods are briefly evaluated; the third chapter called “Studies done on Atatürk’s Speeches and Statements and similar works” in which studies done on Atatürk’s Speeches and Statements and similar works are introduced. Apart from these, “Index of I-III Atatürk’s Speeches and Statements” is evaluated under another title in which there is index of I-III Atatürk’s Speeches and Statements.