Lise öğrencilerinde zorbalığın iletişim becerileri ve algılanan sosyal destek ile ilişkisinin incelenmesi

HAMİDE SÖNMEZAY

Lise öğrencilerinde zorbalığın iletişim becerileri ve algılanan sosyal destek ile ilişkisinin incelenmesi

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2010

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: HAMİDE SÖNMEZAY

Danışman: METİN PİŞKİN

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

Bu araştırma lise öğrencilerinde zorbalığın iletişim becerileri ve algılanan sosyal destek ile ilişkisini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Araştırmaya Kastamonu ili merkezinde bulunan, 1 Fen Lisesi, 1 Anadolu Lisesi ve 1 Genel Akademik Lise olmak üzere 3 lisede öğrenimine devam eden toplam 378 öğrenci katılmıştır. Araştırma grubuna Zorba Ölçeği, Kurban Ölçeği, Đletişim Becerilerini Değerlendirme Ölçeği ve Algılanan Sosyal Destek Ölçeği uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 13.0 kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın sürekli değişkenleri (Đletişim becerileri ve sosyal destek)arasında ilişkilerin saptanması için Pearson Çarpım Momentler KorelasyonKatsayısı kullanılmıştır. Zorba Ölçeği ve Kurban Ölçeği alt ölçek puanları ile ölçek toplam puanlarında süreksiz değişkenler cinsinden farklılıkların (okul ile cinsiyet ve sınıf) saptanması için Đlişkisiz Örneklemler Đçin Đki Faktörlü Anova Testi kullanılarak istatistiksel analizler yapılmıştır. Ayrıca okullar ve sınıflar arasında fark çıktığında farkın hangi okullar ve sınıflar arasında olduğunu anlamak için Tukey testi uygulanmıştır. Araştırma sonucunda zorbalığa uğrama ve zorbalık yapmanın iletişim becerileri ve algılanan sosyal destek ile negatif yönde anlamlı ilişkiye sahip olduğu görülmüştür. Öğrencilerin kurban ölçeği puanlarında okullar arasındaki fark anlamlı bulunmuştur. Genel AkademikLise öğrencileri Anadolu Lisesi öğrencilerine göre daha fazla zorbalığa maruz kalmaktadır. Ayrıca Fen Lisesi öğrencileri de Anadolu Lisesi öğrencilerine göre daha fazla zorbalığa uğramaktadır. Öğrencilerin zorba ölçeği puanlarında okullar arasındaki fark anlamlı bulunmuştur. Fen Lisesi öğrencileri Anadolu Lisesi öğrencilerine göre daha fazla zorbalık yapmaktadır.Ayrıca bulgular dışlama ve dışlanma alt ölçekleri (Kurban ölçeğinin dışlanma alt ölçeği ile zorba ölçeğinin dışlama alt ölçeğinde kız ve erkek öğrenciler arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır) hariç tüm alt ölçeklerde ve ölçek toplam puanında erkeklerin kızlardan hem daha fazla zorbalık yaptığını hem de daha fazla zorbalığa uğradığını göstermektedir. Öğrencilerin zorbalığa maruz kalma ve zorbalık yapma düzeyleri üzerinde cinsiyetin okul ile ortak etkisine bakılmış ve ortak etkinin anlamlı olmadığı sonucuna varılmıştır. Sınıf açısından bakıldığında da sınıflar arasında kurban ölçeği dışlanma ve söylenti alt ölçeklerinde fark bulunurken (Lise 1. sınıfların Lise 2. sınıflara göre daha fazla zorbalığa uğradığı sonucubulunmuştur), diğer alt ölçekler ve ölçek toplam puanında fark bulunamamıştır. Zorba ölçeği toplam ve alt ölçek puanlarında da sınıflar arasında fark anlamlı bulunmamıştır. Abstract The aim of this research is to point out the relationship of bullying in high school students with communication skills and perceived social support. A total number of 378 students who continue their studies in 1 High School of Science, 1 Anatolian High School and 1 Regular HighSchool in the provincial centre of Kastamonu participated to this research. Bullying Scale, Victim Scale, Communication Skills Assessment Scale and Perceived Social Support Scale were applied to the research group. The results were analyzed using the SPSS 13.0. In orderto determine the relations between the continuous variables (communication skills and social support) Pearson Product-Moment Correlation Coefficient has been applied. One-Way Anova for Independent Samples and Two-Way Anova for Independent Samples were applied in order to determine the differences in the Bullying Scale and Victim Scale subscale pointsand scale total points in terms of gathered discontinuous variables. In addition, in cases of differences between schools and classes, Tukey test has been applied to detect which school and classes caused the difference. At the end of the research, it was found out thatbeing bullied and bullying have a significant negative relationship with communication skills and perceived social support. The difference between schools has been found to be significant in terms of students’ victim scale points. The students of General Academic High School are exposed to bullying more than the students of Anatolian High School. It was also found out that students of High School of Science are exposed to bullying more thanthe students in Anatolian High School. The difference between schools in terms of students’ bullying scale points has been found to be significant. The students of High School of Science apply bullying more than the students of Anatolian High School. In addition, the findings show that male students apply bullying and are exposed to bullying more than female students in all subscales and scale total points except for excluding and being excluded subscales (no significant difference has been recorded between female and male students in the being excluded subscale of the victim scale and excludingsubscale of the bullying scale). The common impact of gender on the rates ofbeing exposed to bullying and applying bullying was analyzed in relation to the school and it was concluded that the common impacts are not significant. In terms of classes, even though a difference has been detected between classes in the rumour and exclusion sub-scales of the victim scale (it has been found out that 9th grade students are exposed to bullying more than 10thgrade students.), however no difference has been discovered in other subcales and scale total points. No significant difference could be detected between classes in terms of bullying scaletotal and subscale points.